Endüstride en çok kullanılan zincir dişli çeşitleri (sprocket types) şunlardır:
Dişli zincir dişliler
Motor sanayisinde ve deniz taşımacılığında kullanılan bu zincir dişliler, genellikle motordan makinaya veya transmisyona kuvvet iletiminde kullanılırlar. 6,5 m/sn. hıza kadar çok sessiz olarak çalışırlar. Diş sayıları 17 den az ve dönme oranı 1/7’ den aşağı olmamalıdır. Aksi halde gürültülü çalışırlar.
Diş sayıları, diş profilleri ile ilgili olarak değişir. Sessiz olmaları tercih nedenidir. Bu dişliler kullanım amacına göre; düz yan profilli, orta kılavuzlu ve yan kılavuzlu yapılırlar. Orta ve yan kılavuzlu zincir dişliler zincirin iki tarafa kaymasını önler.
Kılavuzlu zincir dişlilerinde zincirin iki tarafa kaymaması sağlanır. Sessiz çalışan dişli zincir dişlilerin diş profilleri, diş sayıları ile ilgili olarak değişir.
Roleli zincir dişliler
Bu zincir dişliler genellikle bir milden diğer bir mile kuvvet iletimi için kullanılırlar. Orta bir sessizlikte ve 4 m/sn. hızla çalışırlar.
Tek ve çift sıralı röleli zincir dişli
Bu dişli çarklara sproket de denir. Kullanma yerlerine göre dökme demir, dökme çelik ve hadde çeliğinden yapılırlar.
Otomobillerde, motosiklet, bisiklet, iş tezgâhları v.b yerlerde kullanılır. Tek, çift ve daha fazla sıralı olarak yapılırlar.Diş sayıları 10 dan az olmamalıdır. Genellikle 19–30 arasındadır.
Tek ve çift sıralı röleli zincir dişlinin elemanları
Yukarıdaki resimde Kawasaki motosiklete ait ön zincir dişlisi görülmektedir.
NOT : Zincir dişlilerin adımı zincirden alınır. Zincir olmadan dişlisi yapılamaz.
Blok zincir dişliler
Röleli zincir dişlilere benzerler. Makinelerde bir milden başka bir mile kuvvet iletiminde kullanılan dişlilerdir. Özellikle motosiklet, bisiklet ve matbaa makinelerinde tercih edilirler. Küçük güçleri iletmeye elverişlidirler.
Normal zincir dişliler
Bu dişliler genel olarak blok zincir dişlilerin aynıdır. 1, 2 ve 3 ağızlı olarak yapılırlar. Bu nedenle motordan makinaya oldukça büyük kuvvetleri iletirler. Bilhassa 2 ve 3 ağızlı normal zincir dişliler daima tercih edilirler.
Çaplı zincir dişliler
Dönme momentinin az ve yükün çok olduğu yerlerde kullanılırlar. Bu dişlilerde miller arası ayar edilebilecek durumda olmalı ve normal olarak, bu ara çeviren dişli çapının 1,5 katından küçük, 4 – 6 katından da büyük olmamalıdır. Ayrıca, dik çalışmalardan mümkün olduğu kadar kaçınılmalıdır. Montaj ve yağlama işine büyük önem verilmelidir.
Bu dişli çarklar özel şekilde, kullanım ve zorlanma miktarına göre; dökme demir, sert döküm ve çelik dökümden yapılırlar. Diş sayıları 4 ile 7 arasındadır. Tek ve çok yuvalıdırlar. Çok yuvalılar basit vinçlerde ve gemi çapa zincir dişli çarkı olarak kullanılır.
Güzel bir yazı olmuş. Temel bilgi sağlıyor.
En verimli ve sessiz zincir ve dislisi hangisidir