Dökme demir ve çelik arasındaki farklar nelerdir.çelik ve dökme demirin farkları uygulanan ısıl işlem tipi ve içeriklerindeki elementlerin oranlarına göre değişmektedir.
Dökme demir ve çelik arasındaki farklar
Dökme demirlerin çeliğe göre üstünlükleri:
- Alçak sıcaklıklarda ergime,
- Düşük maliyet,
- Döküme elverişlilik,
- Yüksek basma dayanımı,
- Aşınma direnci.
Bunun yanında dökme demirlerin çok önemli bir özelliği olan dövülemezliği vardır ki, bunun olumsuz bir yön olarak bilinmesi gerekir.
çelikler sıcak ve bazı türleri soğuk olarak biçimlendirilebilirken, dökme demirin sıcak olarak bile dövülememesi, sıvı hâlden katı hâle geçerken plâstik biçim değiştirme özelliğinin olmamasından kaynaklanır. Bir bakıma dökme demirler sıvı eriyik durumundan bir anda katı duruma geçerler. Dökme demirler 1147°C’un üzerinde sıvı, alt sıcaklıklarda ise katı hâldedir. Bu özellikleri, döverek biçimlendirme için gerekli olan plâstik kıvamın, dökme demirlerde oluşmamasına neden olur.
Dökme demir, %2.11 ile %6.67 arası karbon içeren demir-karbon alaşımlarına verdiğimiz genel bir isim. Bildiğiniz gibi çelikler de demirin karbonla alaşımlanması sonucunda elde ediliyor, fakat dökme demirden farklı olarak çelikler çok daha düşük miktarda karbon içeriyorlar (%2.11’den daha az).
Dökme demirlerin çeliğe göre bir olumsuz yanı da tokluğu ve sünekliğinin çeliklere göre düşük olmasıdır. Bu yüzden dökme demirlerin kullanım alanları sınırlıdır .
Çelikler, 42 Kg/mm2 ile 192 Kg/’mm2 arasında değişen, bir çekme dayanıma sahiptir. çekilebilirlik özelliğini bünyesinde bulunduran çelik, bu sayesinde darbelere karşı hayli dayanıklıdır. çeliklerin bu özellikleri bünyesinde bulundurduğu karbon oranında değişiklik yapmakla geniş ölçüde kontrol edilir. Esasen bir demir karbon alaşımı olan çeliğin özellikleri, taşıdığı karbon miktarıyla kontrol edilebilmektedir. özelliklerinin bu şekilde kontrollü olabilmesi olanağı dışında çelik, başka bir işlemle, yani tavlama ile de istenilen özelliklere kavuşturulabilir.
Örnek olarak dökme demirlerin bir çeşidi olan çelik dökme demirlerin çelikten farkı; bunların hangi yönde muayene edilirse edilsin aynı özelliği göstermesidir. Bu özellik haddelenmiş çeliklerde görülmez. çünkü haddeleme işlemi, çeliğin ezilerek uzamasına neden olmaktadır. Bu şekilde haddelenen çelik, uzunlamasına olarak muayene edildiğinde sağlam; enlemesine muayene edildiğinde ise kolaylıkla kopabilecek durumda olduğu sonucunu verir. çelik dökümde böyle bir yön olmadığından, haddelenmiş çeliğin kullanılması hatalı olan iş parçalarında çelik dökme demirler kullanılması daha isabetli bir seçim olur.