Malzeme bilgisi alanında bu yazımızın konusu malzeme Çeşitleri ve özellikleri hakkında olacak.İmalat işlemlerinde sıcak ve soğuk işlemede ,talaşlı ve talaşsız imalatta kullanılan çelik türlerini ,özelliklerini ve kullanıldıkları alanları aşağıda inceleyebilirsiniz.
Malzeme Çeşitleri
Alaşımsız Dövme veya Hadde çeliği ,Makine imalat çeliği
DIN NO : 1611 / marka Sembolü : St 37.11
Çekme dayanımı 37-45 kg / mm² dir . Kopma uzaması %20 dir.
Özelliği : Thomas veya Siemens martin çeliği iyi ve emniyetli kaynak yapılamaz.
Nerelerde kullanılır ? çelik konstrüksiyonlarda ,işlenmeden kalan parçalarda, soğuk demircilikte (profil olarak )
DIN NO : 1611 / marka Sembolü : St 34.11
Çekme dayanımı 34-42 kg / mm² dir. kopma uzaması %25 dir . Karbon miktarı %0.12 dir.
Özelliği : Semente edilir. Ocak kaynağı yapılabilir.
Nerelerde kullanılır ? Civatalar ,sıcak geçme bilezikler,Burçlar ve kovanlar ,her çeşit tahrik kolları ve manivelalarda kullanılır.
DIN NO : 1611 / marka Sembolü : St 42.11
Çekme dayanımı 42-50 kg / mm² dir. kopma uzaması %20 dir . Karbon miktarı %0.25 dir.
Özelliği :Sementasyona elverişlidir.Ocak kaynağı zor yapılır.
Nerelerde kullanılır ? Biyeller ,miller ,krank kolları , akslar ve pres zımbalarında kullanılır.
DIN NO : 1611 / marka Sembolü : St 50.11
Çekme dayanımı 50-60 kg / mm² dir. kopma uzaması %18 dir . Karbon miktarı %0.35 dir.
Özelliği : Ocakta hemen hemen kaynatılmaz .Az sertleştirilir.
Nerelerde kullanılır ? St 42.11 de olduğu gibi yüksek zorlamalarda kullanılır.
DIN NO : 1611 / marka Sembolü : St 60.11
Çekme dayanımı 60-70 kg / mm² dir. kopma uzaması %14 dir . Karbon miktarı %0.45 dir.
Özelliği :Islah edilebilir ,sertleştirilebilir
Nerelerde kullanılır ? Yüksek zorlamalarda ,kamalar,alıştırma pimleri ,dişlilerde ,sonsuz vida tertibatında ,pres zımbalarında kullanılır.
DIN NO : 1611 / marka Sembolü : St 70.11
Çekme dayanımı 70-85 kg / mm² dir. kopma uzaması %10 dir . Karbon miktarı %0.60 dır.
Özellikleri : Islah edilebilir ,sertleştirilebilir .
Nerelerde kullanılır ? Zımba ve kalıplarda, kumanda aksamında, sert merdanelerde, erkek ve dişi pres kalıp ve baskılarında kullanılırlar.
Profil çeliği ,Çubuk ve lama olarak haddelenmiş çelik
DIN NO : 1612 / marka Sembolü : St 00.12
Çekme dayanımı garanti edilemez.
Özelliği : piyasa çeliği
Haddelenmiş çeliğin kullanıldığı alanlar : Şekilli çelik ,çubuk çelik ve lamalarda kullanılır.
DIN NO : 1612 / marka Sembolü : St 37.12
Çekme dayanımı 37-45 kg / mm² dir. kopma uzaması %20 dir .
Özelliği : Normal çelik
Kullanıldığı alanlar : Şekilli çelik ,çubuk çelik ve lamalarda kullanılır.
DIN NO : 1612 / marka Sembolü : St 42.12
Çekme dayanımı 42-50 kg / mm² dir.
Özelliği : özel çelik
Kullanıldığı alanlar : Şekilli çelik ,çubuk çelik ve lamalarda kullanılır.
Civata ve perçin çeliği
DIN NO : 1613 / marka Sembolü : St 38.13
Çekme dayanımı 38-45 kg / mm² dir. kopma uzaması %20 dir .
Özellikleri : St 37.12 gibi tecrübe edilmiş.
Nerelerde kullanılır ? Civatalarda
DIN NO : 1613 / marka Sembolü : St 34.13
Çekme dayanımı 34-42 kg / mm² dir. kopma uzaması %25 dir .
Özellikleri : Numunesi 180º katlandığında hiç bir çatlak vermez.
Nerelerde kullanılır ? Perçinlerde ve yumuşak civatalarda kullanılır.
İnşaat sacı
Özellikleri : Kaba sac
Nerelerde kullanılır ? 4.75 mm den kalın cidar kalınlığına sahip kazan ve depolarda.
DIN NO : 1621 / marka Sembolü : St 37.21
Çekme dayanımı 37-45 kg / mm² dir. kopma uzaması %20 dir .
DIN NO : 1621 / marka Sembolü : St 42.21
Çekme dayanımı 42-50 kg / mm² dir. kopma uzaması %20 dir .
Siyah sac
DIN NO : 1623 / marka Sembolü : St 1.23
Özellikleri : İnce sac
Nerelerde kullanılır ? kalınlığı 3mm den az olan siyah sac aksamında
Çelik borular
DIN NO : 1629 / marka Sembolü : St 55.29
Çekme dayanımı 55-65 kg / mm² dir. kopma uzaması %17 dir .
Nerelerde kullanılır ? 25 atm den yüksek basınçlı iletim borularında ,yüksek zorlamalı çelik konstrüksiyonlarda
Alaşımsız sementasyon çeliği
DIN NO : 1666 / marka Sembolü : C 15
Çekme dayanımı 50-65 kg / mm² dir. kopma uzaması %14 dir . Karbon miktarı % 0.11- 0.18 dir.
Özelliği : Karbonu az ,iyi sulanır,kolay işlenebilir.
Nerelerde kullanılır ? Yumuşak çekirdekli dış yüzeyi sertleştirilmiş aksamlarda,çelik damga,keski ,saplama,civata ve tekerleklerde.
Alaşımlı sementasyon çeliği
DIN NO : 1666 / marka Sembolü : 15 Cr3
Çekme dayanımı 60-85 kg / mm² dir. kopma uzaması %12 dir . Karbon miktarı % 0.12- 0.18 dir.
Özelliği : Suda sertleştirilebilir.Cam sertliğinde dış yüzey temin edilebilir.
Nerelerde kullanılır ? Orta ve yüksek zorlama aksamlarında.
Kromlu sementasyon çeliği
Özelliği : Yağda sertleştirilebilir.
Nerelerde kullanılır ? Susta pernoları,dişli ve kavrama çarkları,kam ve krank mili ve kumanda aksamlarında
DIN NO : 1666 / marka Sembolü : 16 Mn Cr5
Çekme dayanımı 80-110 kg / mm² dir. kopma uzaması %10 dir . Karbon miktarı % 0.14- 0.19 dur.
DIN NO : 1666 / marka Sembolü : 20 Mn Cr5
Çekme dayanımı 100-130 kg / mm² dir. kopma uzaması %8 dir . Karbon miktarı % 0.17- 0.22 dir.
DIN NO : 1666 / marka Sembolü : 22 Mn Cr6
Çekme dayanımı 115-150 kg / mm² dir. kopma uzaması %6 dir . Karbon miktarı % 0.20- 0.25 dir.
Alaşımsız çelikler
Alaşımsız çeliğin özelliği : Yüksek derecede tavlamakla sertleştirilir, ıslah edilir.
Nerelerde kullanılır ? Yüksek dayanıklılık ve normal durumlarda yumuşaklılık arzeden 40 mm kalınlığa kadar, yüksek zorlamalı aksamda
DIN NO : 1667 / marka Sembolü : C22
Çekme dayanımı 55-65 kg / mm² dir. kopma uzaması %18 dir . Karbon miktarı % 0.19- 0.25 dir.
DIN NO : 1667 / marka Sembolü : C45
Çekme dayanımı 65-80 kg / mm² dir. kopma uzaması %14 dir . Karbon miktarı % 0.42- 0.50 dir.
Alaşımlı Islah çeliği
Alaşımlı ıslah çeliğinin özelliği : 810º de ısıtıldıktan sonra suda veya yağda kısa daldırılıp çıkartılır.Ardından 530º- 570º de tavlanır ve havada soğutulur.
Nerelerde kullanılır ? Yüksek zorlamalı taşıt ve uçak aksamlarında ve yüksek kaliteli el aletlerinde
DIN NO : 1667 / marka Sembolü : 32 Mn 5
Çekme dayanımı 65-80 kg / mm² dir. kopma uzaması %14 dir . Karbon miktarı % 0,28- 0.36 dir.
DIN NO : 1667 / marka Sembolü : 32 Mn 5
Çekme dayanımı 100-120 kg / mm² dir. kopma uzaması %10 dir . Karbon miktarı % 0,47- 0.55 dir.
Krom Nikel Islah çeliği
DIN NO : 1662 / marka Sembolü : VCN 25h
Çekme dayanımı 80-95 kg / mm² dir. kopma uzaması %16-10 dir . Karbon miktarı % 0.32- 0.40 dir.
Özellikler : kızarıncaya kadar ısıtılır.Sertleştirilir ve ıslah edilir.
Kullanıldığı yerler : Yüksek ve çok yüksek zorlamalı ıslah çelikleri olarak ,krank milleri ,direksiyon milleri,taşıt dingillerinde kullanılır.
Krom Molibden Islah çeliği
DIN NO : 1663 / marka Sembolü : VCMo 125
Çekme dayanımı 65-80 kg / mm² dir. kopma uzaması %23-17 dir . Karbon miktarı % 0.22- 0.29 dur.
Özellikler : Suda ve yağda sertleştirilir.
Kullanıldığı yerler : Çok yüksek zorlamalı aksamda kullanılır.
Krom Vanadyum Islah çeliği
DIN NO : 1663 / marka Sembolü : VCMo 240
Çekme dayanımı 110-130 kg / mm² dir. kopma uzaması %13-8 dir . Karbon miktarı % 0.38- 0.45
Özellikler : 820º ve 850º de ısıtılır.Yağda ani soğutulur.550º-650º de normalize tavlaması yapılır ve tav ocağında soğutulur
Kullanıldığı yerler : Çok yüksek zorlamalı aksamda
Çelik döküm
DIN NO : 1681 / marka Sembolü : Stg 38-81
Çekme dayanımı 38 kg /mm² dir. kopma uzaması %20 dir .
Özellikler :Yumuşak ve dövmeye elverişli
Kullanıldığı yerler : ince cidarlı az zorlamalı aksam imalatında
DIN NO : 1681 / marka Sembolü : Stg 60-81
Çekme dayanımı 60 kg /mm² dir. kopma uzaması %8dir .
Özellikler :Az yumuşak ve buna mukabil çok dayanıklı
Kullanıldığı yerler : Sürtünmeyle çalışan çok zorlamalı döküm aksam imalatında,dişli çarklar, piston başlıklarında.
DIN NO : 1681 / marka Sembolü : Stg 45-81 S
Çekme dayanımı 45 kg /mm² dir. kopma uzaması %22 dir .
Özellikler :özel çelik döküm
Kullanıldığı yerler : Gemi inşaatında
Pik (Dökme demir)
Özellikler :makina aksamı dökümü .iyi işlenebilir.
Kullanıldığı yerler : Silindir,buhar armatürleri,imalat tezgahları,segmanlar ve piston imalatında
DIN NO : 1691 / marka Sembolü : Ge 14.91
Çekme dayanımı 14 kg /mm² dir
DIN NO : 1691 / marka Sembolü : Ge 22.91
Çekme dayanımı 22 kg /mm² dir
Gri Temper döküm
DIN NO : 1692 / marka Sembolü : Te G 92
Çekme dayanımı 32-36 kg /mm² dir. Kopma uzaması %3 .
Özellikleri : Dövülebilir.
Kullanıldığı yerler : Kısmen darbeli zorlamayla çalışan aksam imalatında,civata anahtarları ve zirai makine aksamında .