Bu yazının konusu soğutucu yağlama maddelerinin, malzemelerin ayrışması ve şekillendirilmesindeki görevleri olacak. Soğutma sıvılarının 5 temel görevi vardır.
Soğutma (Kesme) sıvılarının görevleri
- Yağlama sayesinde sürtünmenin azaltılması
- Soğutma suretiyle ısının iletilmesi
- Yıkama suretiyle yabancı maddelerin nakledilmesi ve böylelikle takımların kullanma (dayanma) zamanının artırılması.
- İş parçalarının yüzeylerinin iyileştirilmesi. (Temizleme)
- Ortalıktan Kaldırma: Birim zamanda talaş kaldırma hacminin artırılması.
- Bu ana vazifelerin yanında, soğutucu yağlama maddeleri işlem gören yerlerin temizliğini yapar ve onları korozyondan korur.
Yağlama
Talaş kaldırılarak yapılan işlemler karışım sürtünmesi bölgesinde meydana gelir. Soğutucu yağlama maddeleri yağlama suretiyle işlem yerindeki sürtünmeyi azaltır ve böylelikle takımların aşınması ve iş parçasının ısınmasını ve ayrıca enerji ihtiyacını düşürür.
Yüksek ve en yüksek zorlamalar için soğutucu yağlama maddeleri, yüksek basınçlarda ve sıcaklıklarda işlenmesi gereken malzeme ile reaksiyona giren özel olarak etki eden maddeleri kapsar. Bu sayede iş parçasının ve takımın pürüz tepelerinin kaynamasına engel olunur.
Bu gibi katkı maddeleri EP (EX trem pressur) katkı maddeleridir. Etkili olmak için, soğutucu yağlama maddelerinde en düşük sıcaklıklara ve en düşük basınçlara ihtiyaç vardır.
Bundan başka, takım ve iş parçasının yüzeylerinde tutucu bir film tabakası oluşturan, kayan yüzeylerin doğrudan doğruya temasına engel olan, AW-tesirli (Antiwear-katkı maddeleri) soğutucu yağlama maddesine katılır.
Soğutma
Soğutucu yağlama maddesinin, ısınan bölgeden mümkün olduğu kadar çabuk uzaklaştırılması gerekir, böylelikle takım ve iş parçası soğutulur. Bu sayede işleme hassasiyeti artar ve yüzey tabakasının içindeki bünye (metalurjik yapı) değişmez.
Soğutucu yağlama maddelerinin soğutma etkisi, akış hızına, soğutucu madde hüzmesinin şekline ve yönüne, viskoziteye, soğutucu yağlama maddesinin cinsine ve sıcaklığına bağlıdır.
Soğutucu yağlama maddesinin akış hacmi (debisi) ne kadar büyük olursa ve özgül ısı kapasitesi ne kadar yüksek olursa, soğutmada o kadar hızlı olur. Su ile karıştırılan soğutucu yağlama maddelerinde, suyun buharlaşması soğumaya yardım eder.
Yıkama ve Taşıma (Transport)
Soğutucu yağlama maddesi vasıtasıyla ayrıca, dökülen talaşlar ve diğer katı maddeler talaş kaldırılma yerinden çalkalanarak uzaklaştırılmaları ve nakledilmeleri icap eder.
Talaşların ve diğer katı maddelerin çalkalanma kabiliyeti her şeyden önce, soğutucu ve yağlama maddesinin viskozitesine, akış hacmine (debiye) ve basıncına bağlıdır. Soğutucu yağlama maddesinin taşıma kabiliyeti ve tortu bırakma özelliği, taşların cinsine ve büyüklüğüne bağlıdır.
Temizleme
Bütün soğutucu yağlama maddelerinin temiz kullanılması, ve kirlenmişse temizlenmesi gerekir. Çünkü bunların kullanılmaları esnasında sürtünme tozları, talaşlar ve yabancı yağlar (örneğin makina yağı, hidrolik veya korozyondan koruyucu yağlar) iş parçalarına, soğutucu yağlama devresinden ulaşabilir.
Temiz soğutucu yağlama maddesi, iş parçalarında daha iyi bir yüzey kalitesi sağlarken, bozuk parça (ıskarta) miktarını da düşürür. Temizleme işlemi, filtre, tortu kabı ve manyetik ayırıcı tertibatıyla sağlanır.
İş parçalarının üstünde geriye kalan soğutucu yağlama maddesi artıkları sık sık işlemeye başlamadan evvel, galvanizleme veya boyama işlerinde olduğu gibi özellikle son olarak yapılacak bir yüzey işleminden önce yüzeyden uzaklaştırılmalıdır.
Ortalıktan Kaldırma (Yok etme)
Soğutucu yağlama maddelerinin bakımı esnasında; talaşlar, filtre tortuları, yağ çamurları ve yağ-su karışımı dışarı alınır. Bu maddeler işletmede hazırlanırken yağlardan veya sudan ayrışması sağlanmalıdır. Artıkları çöp yakma tesisine veya depoya vermeden evvel, terkibi ( içinde ne olduğu) açıklanmalı ve yetkili makamın onayı alınmalıdır.
Konuyla İlgili Sorular
SORU: Soğutma sıvılarının görevlerini yazınız
CEVAP:
1-Yağlama sayesinde sürtünmenin azaltılması
2-Soğutma suretiyle ısının iletilmesi
3-Yıkama suretiyle yabancı maddelerin nakledilmesi ve böylelikle takımların kullanma (dayanma) zamanının artırılması.
4-İş parçalarının yüzeylerinin iyileştirilmesi. (Temizleme)
5- Birim zamanda talaş kaldırma hacminin artırılması.
6- Korozyondan koruma
Bu yazıda soğutma sıvıları ne işe yarar anlatmaya çalıştık ve soğutma sıvılarının görevleri nelerdir inceledik. Soğutma sıvıları hakkında bilgi için ilgili yazıya göz atınız.