Üniversal Freze Tezgahı Aksesuarları

Frezecilik bölümündeki bu yazıda Freze tezgahı aksesuarları nelerdir inceleyeceğiz. Döner tabla, bağlama pabucu, t somun, mengene, doğrusal bölme aparatı, bağlama iş kalıpları, freze başlıkları, manyetik tabla gibi aksesuarlar ne işe yarar. Nasıl kullanılır tek tek değineceğiz.

Döner Tablalar

Döner tabla ne işe yarar? Döner tablalar genel olarak, iç ve dış yüzeylerin çevresel  frezelenmesinde, kamların çevre veya yüzeylerinin markalanarak işlenmesi ile büyük çaplı içten ve dıştan çalışan düz dişlilerin açılmasında kullanılırlar.

Döner tablaların, İşin gereğine göre yatay ve düşey tipleri mevcuttur.

Civata ve Pabuçlar

Freze tezgahı aksesuarları arasında sıkça kullanılan parçalardır. Mengenelerle bağlanamayacak kadar büyük ve farklı  biçimde olan iş parçaları cıvata ve  pabuçlarla  bağlanır.  Farklı  büyüklük ve şekillerde   üretilen  bu   aparatlar,  parçaların güvenli ve kolay bağlanmasını sağlar.

Civatalar

Freze tezgâh tablasında bulunan T- kanallarına uygun ölçülerde yapılmış baş kısmı bulunan bir vida ve somundan ibarettir. T-kanalına giren vida başı  kanal içinde dönmeyecek şekilde ve büyüklükte yapılır. Diğer adı da ”T somun” dur.

Sıkma Pabuçları (Bağlama pabucu) ve Altlıkları

Mengenelere sığmayacak büyüklükte, geometrik veya geometrik şekillerde olmayan iş parçalarının, cıvata ve  somun  ile  sıkılmasında  kullanılan  parçalardır. Çeşitli şekil ve ölçülerde imal edilirler. Ortalarından cıvatanın  geçmesi için  delinir  veya  sıkma  ve sökme sırasında pratiklik olması bakımından kanal biçiminde boşaltılır.

Mengeneler

Freze tezgâhında iş parçalarının bağlanmasında kullanılan  mengeneler, paralel çeneli olup, çenelerinden birisi gövde ile birlikte sabit olarak, diğer çene ise hareketli olarak gövde üzerinde kayıt kızak sistemi ile konumlandırılmıştır. 

Mengeneler, tezgâh  tablasına cıvatalar ya  da  pabuçlar  yardımıyla  bağlanır.  Bağlamada  mengene  çenelerinin  tezgâh gövdesine paralel ayarı çok önemlidir. Bunun için  komparatör  kullanılarak  paralellik sağlanır. Ayrıca mengene altında bulunan kamalar, tabla T- kanallarına  tam  oturacak  şekilde yapıldığından paralel bağlamada kolaylık sağlanır.

Mengenelere Parçaların Bağlanması

Mengene ile sıkma işlemlerinde, parçanın boşluksuz  sıkılması  çok  önemlidir. Bunun için sıkma işlemlerinde yüzeyleri paralel taşlanmış altlıkların kullanılması gerekir.  

Altlıklar mengeneye konulduktan sonra, üzerine iş parçası yerleştirilir  ve  mengene  sıkılırken  parça üzerine pirinç çekiç, plâstik tokmak ile vurularak parçanın tam oturması sağlanır.

Özel Bağlama Kalıpları

İş parçalarının özdeş ve  seri  olarak  üretimlerinde, özel  yapılmış  bağlama  kalıpları kullanılır. Seri frezeleme işleminde, her parçanın ayrı ayrı sökülüp  sıkılması  ve  sürekli  bu işlemlerin tekrarı, zaman kaybettirir. Ayrıca çalışan kişiye sıkıntı ve yorgunluk verir. İş akışı yavaşlar ve zamandan kaybedileceği için üretim azalır.

Bağlama kalıpları tasarlanırken, çoklu veya tekli bağlama durumuna, sökme ve sıkma işlemlerinin en kısa  zaman diliminde  yapılmasına  dikkat  edilir. Ayrıca kalıbın maliyetinin düşük olması önemlidir. Yüksek maliyetli bir kalıp yarardan çok zarar getirecektir.

Bağlama kalıplarında, sökme veya sıkma işlemlerinin pratik olması da çok önemlidir.Yani sökme ya da sıkma işlemi, bir hareketle  gerçekleşmelidir.  Ayrıca  parçaların  kalıptan alınması ya da kalıba konulması  kolay  ve  pratik  olmalıdır. Kalıbın  çok  karmaşık  olması çok iyi olduğu anlamına gelmez.

Manyetik Tablalar

Mengene ya da pabuçlarla bağlanmayan veya  yüksek hızda temiz yüzey elde edilmesi istenen  iş parçaları, tezgâh  tablasına  bağlanan  manyetik tabla yardımıyla  işlenir. 

Manyetik tablalar ile frezeleme işlemlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli husus, fazla talaş  miktarının  verilmemesidir.  Yoksa  iş  parçası  manyetik  tabladan kurtularak kazalara neden olabilir.

Freze Başlıkları

Freze tezgâhlarında  iş  parçalarını işleyebilmek için kullanılan kesicilerin yardımcı takımlarla bağlanmasını ve bir konumda olmasını sağlayan  elemanlardır. Birbirine yakın benzerlikleri olsa da  freze başlıkları, yapabildikleri  işlemler  bakımından aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:

• Dik başlık
• Yatay başlık
• Üniversal dik başlık
• Eksantrik başlık

Doğrusal Bölme Aparatı

Doğrusal  bölme  aparatı,  üniversal  freze   tezgâhının  yardımcı  parçalarındandır  ve yalnız ait olduğu tezgâhta kullanılır.

Aparat, bir  delikli  ayna  ile  tezgâh  tabla  miline  ve  delikli  ayna  miline  takılan iki dişli çarktan ve bağlama parçalarından oluşur. Aparat, tezgâh tablasının ön tarafına ve genel olarak sol yanına bağlanır.

Bu yazımızda üniversal freze tezgahı aksesuarları konusunu işledik. Döner tabla, mengene, bağlama pabucu, freze başlıkları, bağlama kalıpları gibi aksesuarların kullanım alanlarına kısaca değindik. Yeni yayınlarda buluşmak dileği ile.