Frezecilik bölümündeki bu yazıda Freze tezgahı aksesuarları nelerdir inceleyeceğiz. Döner tabla, bağlama pabucu, t somun, mengene, doğrusal bölme aparatı, bağlama iş kalıpları, freze başlıkları, manyetik tabla gibi aksesuarlar ne işe yarar. Nasıl kullanılır tek tek değineceğiz.
Döner Tablalar
Döner tabla ne işe yarar? Döner tablalar genel olarak, iç ve dış yüzeylerin çevresel frezelenmesinde, kamların çevre veya yüzeylerinin markalanarak işlenmesi ile büyük çaplı içten ve dıştan çalışan düz dişlilerin açılmasında kullanılırlar Döner tablaların, İşin gereğine göre yatay ve düşey tipleri mevcuttur..
Yatay döner tabla
Düşey döner tabla
Freze tezgahında döner tablaya ayna bağlayarak işleme
Civata ve Pabuçlar
Freze tezgahı aksesuarları arasında sıkça kullanılan parçalardır. Mengenelerle bağlanamayacak kadar büyük ve farklı biçimde olan iş parçaları cıvata ve pabuçlarla bağlanır. Farklı büyüklük ve şekillerde üretilen bu aparatlar, parçaların güvenli ve kolay bağlanmasını sağlar.
Civatalar
Freze tezgâh tablasında bulunan T- kanallarına uygun ölçülerde yapılmış baş kısmı bulunan bir vida ve somundan ibarettir. T-kanalına giren vida başı kanal içinde dönmeyecek şekilde ve büyüklükte yapılır. Diğer adı da ”T somun” dur.
T somun ve saplamanın birlikte kullanımı
Sıkma Pabuçları (Bağlama pabucu) ve Altlıkları
Mengenelere sığmayacak büyüklükte, geometrik veya geometrik şekillerde olmayan iş parçalarının, cıvata ve somun ile sıkılmasında kullanılan parçalardır. Çeşitli şekil ve ölçülerde imal edilirler. Ortalarından cıvatanın geçmesi için delinir veya sıkma ve sökme sırasında pratiklik olması bakımından kanal biçiminde boşaltılır.
Sıkma pabuçları freze tezgahı aksesuarları arasında en çok kullanılanlardandır.
T somun, saplama altlık ve bağlama pabucu ile iş parçasını bağlama
Bağlama pabucu ile bağlama örnekleri
Yandan sıkmalı bağlama pabuçları ile bağlama
Mengeneler
Freze tezgâhında iş parçalarının bağlanmasında kullanılan mengeneler, paralel çeneli olup, çenelerinden birisi gövde ile birlikte sabit olarak, diğer çene ise hareketli olarak gövde üzerinde kayıt kızak sistemi ile konumlandırılmıştır.
Tezgah mengenesi ve Mengeneye açı verme tablası
Mengeneler, tezgâh tablasına cıvatalar ya da pabuçlar yardımıyla bağlanır. Bağlamada mengene çenelerinin tezgâh gövdesine paralel ayarı çok önemlidir. Bunun için komparatör kullanılarak paralellik sağlanır. Ayrıca mengene altında bulunan kamalar, tabla T- kanallarına tam oturacak şekilde yapıldığından paralel bağlamada kolaylık sağlanır.
Mengenelere Parçaların Bağlanması
Mengene ile sıkma işlemlerinde, parçanın boşluksuz sıkılması çok önemlidir. Bunun için sıkma işlemlerinde yüzeyleri paralel taşlanmış altlıkların kullanılması gerekir.
Altlıklar mengeneye konulduktan sonra, üzerine iş parçası yerleştirilir ve mengene sıkılırken parça üzerine pirinç çekiç, plâstik tokmak ile vurularak parçanın tam oturması sağlanır.
Mengeneye yanlış bağlama şekilleri
Özel Bağlama Kalıpları
İş parçalarının özdeş ve seri olarak üretimlerinde, özel yapılmış bağlama kalıpları kullanılır. Seri frezeleme işleminde, her parçanın ayrı ayrı sökülüp sıkılması ve sürekli bu işlemlerin tekrarı, zaman kaybettirir. Ayrıca çalışan kişiye sıkıntı ve yorgunluk verir. İş akışı yavaşlar ve zamandan kaybedileceği için üretim azalır.
Bağlama kalıpları tasarlanırken, çoklu veya tekli bağlama durumuna, sökme ve sıkma işlemlerinin en kısa zaman diliminde yapılmasına dikkat edilir. Ayrıca kalıbın maliyetinin düşük olması önemlidir. Yüksek maliyetli bir kalıp yarardan çok zarar getirecektir.
Bağlama kalıplarında, sökme veya sıkma işlemlerinin pratik olması da çok önemlidir.Yani sökme ya da sıkma işlemi, bir hareketle gerçekleşmelidir. Ayrıca parçaların kalıptan alınması ya da kalıba konulması kolay ve pratik olmalıdır. Kalıbın çok karmaşık olması çok iyi olduğu anlamına gelmez.
Manyetik Tablalar
Mengene ya da pabuçlarla bağlanmayan veya yüksek hızda temiz yüzey elde edilmesi istenen iş parçaları, tezgâh tablasına bağlanan manyetik tabla yardımıyla işlenir.
Manyetik tablalar ile frezeleme işlemlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli husus, fazla talaş miktarının verilmemesidir. Yoksa iş parçası manyetik tabladan kurtularak kazalara neden olabilir.
Freze Başlıkları
Üniversal dik başlık ve dik başlık
Freze tezgâhlarında iş parçalarını işleyebilmek için kullanılan kesicilerin yardımcı takımlarla bağlanmasını ve bir konumda olmasını sağlayan elemanlardır. Birbirine yakın benzerlikleri olsa da freze başlıkları, yapabildikleri işlemler bakımından aşağıdaki şekilde sınıflandırılır:
Dik başlık
Yatay başlık
Üniversal dik başlık
Eksantrik başlık
yatay başlık
Yatay başlığa malafa yardımıyla kesici takım bağlanması video (yukarıda)
Eksantrik başlık
Doğrusal Bölme Aparatı
Doğrusal bölme aparatı, üniversal freze tezgâhının yardımcı parçalarındandır ve yalnız ait olduğu tezgâhta kullanılır.
Aparat, bir delikli ayna ile tezgâh tabla miline ve delikli ayna miline takılan iki dişli çarktan ve bağlama parçalarından oluşur. Aparat, tezgâh tablasının ön tarafına ve genel olarak sol yanına bağlanır.
Bu yazımızda üniversal freze tezgahı aksesuarları konusunu işledik. Döner tabla, mengene, bağlama pabucu, freze başlıkları, bağlama kalıpları gibi aksesuarların kullanım alanlarına kısaca değindik. Yeni yayınlarda buluşmak dileği ile.
