Bu yazıda torna tezgahında yay sarmanın yapılışı adım adım anlatılmaktadır. Ayrıca yayın elemanları ve yay sarma için kullanılan malafa çapı ölçüleri ve yay sarma uygulama iş parçası antetli temrin verilmiştir.
Tornada Yay Sarma İçin Gerekenler ve Hesaplamalar
Bu işlem için gerekenler: 3 ayaklı üniversal ayna, malafa olarak kullanılacak bir mil. İki adet tahta takoz. Yeterli uzunlukta tel. Bunların ölçüleri aşağıda verilmiştir.
Yay Sarma Malafası Hazırlama
Yay, malafa denilen bir mil etrafında sarılacaktır. Yay sarıldıktan sonra serbest bırakılınca bir miktar genişler. Pratikte bu miktar, yayın iç çapının %20 si kadardır.
Malafa çapı = di-(0,20 . di)
di=yay iç çapı
Örneğin iç çapı 20 mm olacak bir yay için gereken malafa çapı 20. 0,20 = 4mm küçük olmalıdır. Yani 20-4=16 mm
Tel Uzunluğu Hesabı
Gereken tel uzunluğu
L = p . z + e
P = yayın adımı (yay telinin çapı kadar)
z = Sarım sayısı
e = Her iki uçtan bırakılacak bağlama payı
e (Bağlama payı) Hesabı
e = 4 . π . di
Bu hesaplama uygun sonuç verecektir ancak genelde çalışanlar kendi deneyimleriyle hesaplamadan bağlama payına karar verirler.
Tornada Yay Sarma İşlem Sırası
1- Malafanın ayna tarafında kalan kısmına tel çapında delik delinir. Malafa 3 ayaklı üniversal aynaya bağlanır ve diğer ucu gezer punta ile desteklenir. Punta ucu çok fazla baskı uygulamamalıdır. (özellikle uzun yaylarda) Aşırı baskı ile uzun malafanın eğilme tehlikesi vardır.
2-Telin desteklenmesi ve gerginliğin sağlanması için kalemliğe 2 adet tahta bağlanır. Tahta takozlardan birine tel çapından yaklaşık olarak 0.5 mm küçük olacak şekilde kanal açılır.
Yeterli büyüklükte tel kesilir ve bir ucundan malafa üzerindeki deliğe takılır. Tel, tahta takozların arasında yeterli sıkılıkla geçecek şekilde kalemlik civataları sıkılmalıdır.
3-Tezgahın devir sayısı düşürülür (10-50dev/dak.).
4- Vida mili ve ayna uygun yönde dönecek şekilde makine ayarlanır. Arabanın ilerlemesi, vida çeker gibi yayın adımına göre ve soldan sağa doğru hareket edecek şekilde düzenlenir.
NOT: Çekme yaylarında yayın adımı tel çapına eşittir.
5- Ayna elle yaklaşık olarak 1 tur döndürülür ve telin delikten çıkması önlenir.
6- Makas kavratılır ve yay sarma işlemi sol vida açma gibi soldan sağa doğru yapılır. (ayna saat yönünde dönmeli)
7- Sarım işlemi bittiğinde makina durdurulur ve makas boşa alınır.
8-Tel kesilmeden önce ayna yaklaşık 1 tur geriye döndürülür, böylece gerginlik giderilir ve yayın fırlaması önlenir.
9- Bir keski ya da pense yardımıyla tel kopartılır ve zımpara taşında alın kısmı düzeltilir.
Gergi yayı sarılmışsa, bunun baş kısımları halka şeklinde merkezinden 90o kıvrılır. her iki baştaki halkalar birbirine 90o konumda bükülmelidir.
Baskı yaylarının baş kısımları düz olarak taşlanır. yayın tabanında, kıvrımın dörtte üçü yere basacak şekilde olması gerekir.
Torna Tezgahında Yay Sarma Videolar
Tornada Yay Sarma Uygulama İş Parçası Temrin
Tornada Yay Sarma Uygulama İş Parçası Antetli Temrin
PDF // Autocad DWG
