Az karbonlu çeliklerin özelliklerini gösteren ve beyaz dökme demirin ısıl bazı işlemlerden geçirilmesi (Basitçe, beyaz dökme demirin 900 – 950 °C’ ye kadar ısıtılması ve yavaş soğutulması diyebiliriz) sonucunda üretilen dökme demir türüdür. Bu yönüyle esmer dökme demirden pahalı, çelikten ucuzdur.
Beyaz dökme demirlerin, dökümden sonra özel yumuşatma tavlaması yapılmasıyla elde edilen yeni özellikleri, temper dökme demir olarak ayrı bir grup içerisinde ele alınmalarına, olanak tanımıştır.
Temper dökme demirin, beyaz dökme demirden üretildiğini, yukarıda belirtmiştik. Eğer, iç yapısında yüksek oranda karbon (yaklaşık %3-3,5) bulunan beyaz dökme demir, uzun süre yüksek sıcaklık ve oksitleyici ortamda tavlanırsa, temper döküm hâlini alır.
Özellikle yüzeye yakın yerlerde (4 mm) bu durum, daha bariz olarak ortaya çıkar. çünkü, yüzeye yakın yerlerdeki karbon miktarı, oksitleyici ortam ve sıcaklığın etkisiyle yanarak azalır ve homojen olmayan bir yapıya sahip olur. Yüzeye yakın yerlerdeki karbonun az olması, iç kısımlarda ise fazla olması, dökme demirin homojen bir yapıda olmasını engeller. Daha düşük oranlarda karbona sahip olan (%2,5-3) beyaz dökme demirde ise, yüksek sıcaklıkta ve nötr ortamda bekletilmesiyle netice alınır. İç yapı olarak homojenlik söz konusudur.
Temper dökme demirin mikro yapısı (Yukarıda)
Temper Dökme Demirlerin Mekanik Özellikleri
Temper dökme demirlerde karbon, yapraklar şeklinde değil de küresel olduğu için bir miktar sünekliği vardır. Temper dökme demir, beyaz dökme demir veya gri dökme demirden daha toktur ve uygun bir miktar eğilebilir .
Gri dökme demir az miktarda bir eğilme sonucunda kırılır. Beyaz dökme demir de cam gibidir, hiç eğilmez, kırılır. Bu dökme demirlerde de mukavemet ve süneklik metalurjik yapıya bağlı olduğu gibi, serbest grafitin dağılımına da bağlıdır.
Temper dökme demirler kaynak yapılırken, kaynak metalinin soğuması sırasında ısıl işlemin faydalı etkisi ortadan kalkar ve hızlı soğuma sonucunda kırılgan bir yapı (chilling) görülür. Bunun için kaynak bölgesi, kaynaktan sonra tekrar ısıl işleme tabi tutularak temper dökme demirin yapısı elde edilmelidir.
Temper Dökme Demirin Kullanım Alanları
Temper dökme demirler nerelerde kullanılır? Temper dökme demirin kullanım alanları oldukça fazladır. Flanşlarda, borularda, bağlantılarda ve valf parçalarında kullanılır. Bir çok otomobil parçası, kompresör krank mili ve göbeği, transmisyon ve diferansiyel parçaları, bağlantı çubukları ve üniversal bağlantılar temper dökme demirden üretilirler.
Otomobil endüstrisinde seri olarak üretilip, sünek bir iç yapıya sahip olması istenilen parçaların üretiminde kullanılır. çelik gereçten ucuza mal olması, temper dökümün cazip yönüdür.