Türkiye’de ve Dünya’da İş Güvenliği
NOT: yukarıdaki sunu pptx biçiminde bilgisayarda açılıp görüntülendiğinde test sorularının cevapları bir sonraki slaytta animasyonlu bir okla gösterilmektedir.
Yukarıdaki sunumu indirmek için sağ üst köşedeki
ve ardından açılan sayfada yine sağ üst köşedeki
Sunu İçeriği
Ön test soruları
Heredot , Hipokrat, Dioscorides, in İş güvenliği konusundaki faaliyetleri
- Avrupa’da Berdardino Ramazzini’nin iş güvenliği çalışmaları
- İş kazalarını önlemek için, iş yerlerinde koruyucu güvenlik önlemleri alınmasını öneren ilk bilim adamı. İlk İşyeri hekimi.
Avrupa’daki Gelişmeler
- Avrupa’da ilk yasal düzenleme
- 1802 yılında İNGİLTEREDE “Çırakların Sağlığı ve Morali yasasının çıkarılması (çalışma saatini günde 12 saat olarak sınırlamış, işyerlerinin havalandırılmasını öngörmüştür)
- İlk Müfettişin atanması
- 1833 yılında “Fabrikalar Yasası ile fabrikaların denetimi için müfettiş atanması zorunlu kılınmış
- Kadınlara madende çalışma yasağı
- 1842 yılında yapılan başka bir yasal düzenleme ile de kadınların ve 10 yaşından küçük çocukların maden ocaklarında çalıştırılmaları yasaklanmıştır.
- İşyeri Hekimliği
- 1844 yılında iş yerlerindeki hekimlerin sorumlulukları genişletilerek, sağlık açısından tehlikeli yerlerde çalışanların sağlık kontrolleri de bu hekimlerin görevleri arasına alınmıştır
Amerika’daki Gelişmeler
İş sağlığı ve güvenliği çalışmalarında Massachusetts eyaleti öncülük etmiş ve 1836 yılında çocuk işçiler ile ilgili bir yasa çıkarılmıştır.
ABD’deki işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili gelişmelere 1869 ile 1970 yılları arasında yaşayan Alice Hamilton‘ un çalışmaları büyük katkı sağlamıştır.
Sosyalist Ülkelerdeki Gelişmeler
SSCB ilk Sağlık Bakanı Alexander Semashko, bağımsız sağlık örgütleri kurulması ve bunların özellikle koruyucu sağlık hizmetlerinde yoğunlaşması konusunda önemli çalışmalar yapmıştır.
ULUSLAR ARASI ÇALIŞMA ÖRGÜTÜNÜN (ILO) KURULMASI
1919 yılında faaliyetine başlayan Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) “Milletler Cemiyeti’ne bağlı olarak bu konuda önemli çalışmalar yapmış,
1946 yılında ise Birleşmiş Milletler ile imzaladığı anlaşma sonucu bir uzmanlık kuruluşu durumuna gelmiştir.
DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ (WHO)
Uluslar arası Çalışma Örgütü (ILO) ile Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve bu kuruluşlarla işbirliği yapan bir çok kuruluş, iş sağlığı ve güvenliği yönünden önemli çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Türkiye’deki Gelişmeler
Osmanlı Dönemi
Osmanlı döneminde sosyal güvenlik ahilik, loncalar ve vakıflar vasıtasıyla sağlanmaya çalışılmıştır.
Gümüşhane, Ergani, v.b madenlerdeki çalışmalar ile 1829’da Ereğli’de bulunan kömür madeni ile ilgili olarak;
1865 “Dilaver Paşa Nizamnamesi”
1869 “Maadin Nizamnamesi”
Çalışma koşulları, yatakhane, çalışma süresi, ücret, v.b. sosyal hayatı düzenleyen ilk belgelerdir.
1871’de kurulan Ameleperver Cemiyeti Tekstil, gıda, kağıt işkolu işçilerinin,
1895’ de Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti Tophane işçilerinin, çalışma koşullarının iyileşmesi için çalışma yaptılar.
BİRİNCİ TBMM DÖNEMİ
Birinci BMM döneminde çalışma yaşamı ile ilgili ilk önlem 1921 yılında alınmıştır. Ve bu yasa: Zonguldak ve Ereğli Havzası Fahriyesinde Mevcut Kömür Tozlarının Amale Menafili Umumiyesine Füruhtuna dair 28 Nisan 1921 tarih ve 114 sayılı yasadır.
Bu dönemde çıkarılan ikinci yasa, Ereğli Havza ’i Fahriyesi Maden AmelesininHukukuna Müteallik 10 Eylül 1921 tarih ve 151 sayılı yasadır. Bu yasa ile kömür işçilerinin çalışma koşullarınındüzeltilmesine yönelik hükümler getirilmiştir
Cumhuriyet Dönemi
İlk yasal düzenleme 2 Ocak 1924 tarih ve 394 sayılı Hafta Tatili Yasası olmuştur
1926 yılında yürürlüğe giren Borçlar Yasası ile işverene iş kazaları ve meslek nedeniyle hukuki sorumluluk getirilmiştir.
İş sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili hükümler taşıyan Umumi Hıfzıssıhha Yasası ve Belediyeler Yasası 1930 yılında yürürlüğe konulmuştur
Daha sonra 1936 yılında yürürlüğe giren ve çalışma yaşamının birçok sorunlarını kapsayan 3008 sayılı İş Yasası ile ülkemizde ilk kez işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda ayrıntılı ve sistemli bir düzenlemeye gidilmiştir
28 Ocak 1946 tarih 4841 sayılı Çalışma Bakanlığı kuruluş yasasının birinci maddesi ile Bakanlığın görevleri arasında sosyal güvenlikte yer almıştır.
İŞ SAĞLIĞI GENEL MÜDÜRLÜĞÜNÜN OLUŞTURULMASI
81 sayılı Uluslararası Çalışma Sözleşmesinin 9.uncu maddesinin onanmasına dair 5690 sayılı Yasa13 Aralık 1950 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Bu yasa gereği olarak işyerlerinin işçi sağlığı ve iş güvenliği yönünden denetimini yapmak, çalışma yaşamını düzene koymak, yol gösterici uyarılarda bulunmak üzere hekim, kimyager ve mühendis gibi teknik elemanların görevlendirilmesi ile ilgili 174 sayılı Yasa çıkarılmıştır.
İŞ GÜVENLİĞİ MÜFETTİŞLİĞİNİN KURULMASI
12 Ocak 1963 tarihinde İstanbul ve sonrasında Ankara, Zonguldak, İzmir illerinde İş Güvenliği MüfettişleriGrup Başkanlıkları kurulmuştur.
1475 SAYILI YASA DÖNEMİ
Günün gereksinimlerine yanıt veremez duruma gelen 3008 sayılı İş Yasanın yerine 1971 yılında 1475 sayılı İş Yasası yürürlüğe konulmuştur.
Kanunun iş sağlığı ve güvenliği yönünden çağdaş yaklaşım getiren 73. Maddesi ile işverenlere bir dizi yükümlülükler getirilmiştir.