Trafik, Karayolu ve Araçlarla ilgili Tanımlar

Güvenli sürüş eğitimi bölümündeki bu yazıda Ehliyet sınavında çıkacak olan soruların konu içeriklerinden olan trafik karayolu ve araçlarla ilgili tanımları göreceğiz. Sürücü kursu ders notları arayan sürücü adayları için özel olarak hazırlanmıştır.

TRAFİK: Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir.

KARAYOLU (YOL): Trafik için kamu­ nun yararlanmasına açık olan arazi şe­ ridi, köprüler ve alanlardır.

ARAÇ: Karayollarında kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makinaları ve lastik tekerlekli traktörlerin genel adı­dır.

TAŞIT: Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlar­dır. Bunlardan makina gücü ile yürütülenlere “motorlu taşıt”, insan ve hayvan gücü ile yürütülenlere de “motorsuz taşıt” denir.

Ayrıca, bir kazanç amacı ol­maksızın kullanılanlara “husu­si taşıt”, çeşitli şekillerde ka­zanç sağlamak amacıyla kul­lanılanlara “ticari taşıt”, TaşıtKanunu kapsamına girenlere”resmi taşıt”, resmi olmakla birlikte ticarilik niteliği taşıyan­lara da “resmi ticari taşıt” de­nir.

SÜRÜCÜ: Karayolunda, motorlu veya motorsuz bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişidir.

İŞLETEN: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracı uzun süreli kiralayan ve­ya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından, başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere, işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayı­lır.

TRAFİK İŞARETLERİ: Trafiği düzen­leme amacı ile kullanılan işaret lev­haları; ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile trafik zabıtası veya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir

GEÇİŞ ÜSTÜNLÜĞÜ: Görev sıra­sında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokma­mak şartıyla trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarıdır.

GEÇİŞ HAKKI: Yayaların ve araç kullananların diğer yaya ve araç kullananlara göre, yolu kullanmak sırasındaki öncelik hakkıdır.

DURMA: Kırmızı ışık, yetkililerin dur işareti, yol kapanması gibi, her türlü trafik zorunlulukları nedeni ile aracın durdurulmasıdır.
DURAKLAMA: Trafik zorunlulukları dışında araçların, insan indirmek ve bindirmek, eşya yüklemek, boşaltmak veya beklemek amacı ile kısa bir süre için durdurulmasıdır. Bu süre en fazla 5 dakikadır.

PARKETME: Araçların durma ve duraklaması gereken haller dışında bırakılmasıdır.

TRAFİK KAZASI: Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve/veya zararla sonuç­lanmış olan olaydır.

YERLEŞİM YERİ (BİRİMİ):Kendisine ulaşan karayolları üzerinde sınırının, başlangıcı ve bitimi bir işaret levhası ile belirlenmiş olan yerleşme, çalışma ve barınma amacı ile insanların yararlandıkları yapı ve tesislerin bir arada bulun­duğu ve karayolu trafiğine etkileri tespit edilmiş ve idari taksimatla be­lirlenmiş olan, il, ilçe, köy veya mezra gibi yerlerdir.

YAYA: Araçlarda bulunmayan, karayolunda hareketsiz veya harekethalinde bulunan insandır.

 TRAFİKTEN MEN: Trafik zabıtası veya yetkililerce kanunda belirtilen hallerde araçla ilgili belgelerin alınması ve aracın belirli bir yere çeki­lerek trafikten alıkonulmasıdır.

Yollarla İlgili Tanımlar

KARAYOLU SINIR ÇİZGİSİ: Kamulaştırma yoluyla veya kanunlarla, kamuya terk veya tahsis edilmiş karayolunda; mülkle olan sınır çizgisi, diğer karayollarında yarmada, şevden sonra hendek varsa hendek dış kenarı, hendek yoksa şev üstü kenarı, dolguda şev etek çizgisi, yaya yolu ayrılmış karayolunda ise, yaya yolunun mülkle birleştiği çizgidir.

BAĞLANTI YOLU: Bir kavşak yakının­da, karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrıl­mış olan karayolu kısmıdır.

Otoyol: Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izin verilen mo­torlu araçların yararlandığı ve trafi­ğin özel kontrole tabi tutulduğu karayoludur.

EKSPRES YOL : Sınırlı erişme kontrollü ve önemli kesişme noktaları­ nın köprülü kavşak olarak teşkil edildiği bölünmüş bir ana karayolu­ dur.

PLATFORM: Karayolunun, taşıt yolu (kaplama) ile yaya yolu kaldırım veya banketinden oluşan kısmıdır.

ANAYOL: Ana trafiğe açık olan ve bunu kesen karayolundaki trafiğin bu yolu geçer­ken veya bu yola girerken, ilk geçiş hakkını vermesi gerektiği işaretlerle belirlenmiş ka­rayoludur.

TEHLİKELİ EĞİM: Araçların emniyetle seyrine devam için, vites küçült­ meyi gerektiren uzunluk veya açıdaki yol eğimidir.

OKUL GEÇİDİ: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için taşıt yolundan ayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alandır.

DEMİRYOLU GEÇİDİ (HemzeminGeçit): Karayolu ile demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir.

ADA: Yayaların geçme ve durmalarına, taşıtlardan inip binmelerine yarayan, trafik akımını düzenleme ve trafik güvenliğini sağlama ama­cı ile yapılmış olan, araçların bulunamayacağı, koruyucu tertibatla be­lirlenmiş bölüm ve alandır.

AYIRICI: Taşıt yollarını veya yol bö­ lümlerini birbirinden ayıran, bir ta­ raftaki taşıtların diğer tarafa geçme­ sini engelleyen veya zorlaştıran ka­ rayolu yapısı, trafik tertibatı veya ge­ reçtir.

Araçlarla ilgili Tanımlar

MİNİBÜS: Yapısı itibariyle, sürücüsünden başka 8 ile 14 oturma yeri olan ve insan taşı­mak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttır.

OTOBÜS: Yapısı itibariyle sürücüsünden başka en az 15 oturma ye­ri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu taşıttO

KAMYONET: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500 kg’ı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

KAMYON: İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3500 kg’dan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.

ARAZİ TAŞITI: Karayollarında yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla be­raber bütün tekerlekleri motordan güç alan ve­ya alabilen motorlu taşıtlardır.

MOTOSİKLET: 2 veya 3 tekerlekli sepetli veya sepetsiz motorlu araç­lardır. Bunlardan karoseri yük taşıyabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşımalarında kullanılamayan 3 teker­lekli motosikletlere yük motosikleti (triportör) denir.

MOTORLU BİSİKLET: Silindir hacmi 50 santi­metre küpü geçmeyen, içten patlamalı motorla donatılmış ve imal hızı saatte 50 km’den az olan bisiklettir.

HAFİF RÖMORK: Azami yüklü ağırlığı 750 kg’ı geçmeyen römork veya yarı römorktur.

TAŞIT KATARI: Karayolunda,bir birim olarak seyretmek üze­re birbirine bağlanmış en çok 2 römorktan oluşan taşıttır.

GABARİ: Araçların, yüklü veya yüksüz ola­rak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir.

ÖZEL AMAÇLI TAŞIT: Özel amaçla insan veya eşya taşımak için imal edilmiş olan ve itfaiye, cankurtaran, cenaze, naklen yayın ve kayıt(radyo, sinema, televizyon), kütüphane, araştırma araçları ile’bozuk veya hasara uğramış taşıt ve araçları çekmek, taşımak veya kaldırmak gibi özel işlerde kullanılan motorlu araçtır.

PERSONEL SERVİS ARACI: Herhangi bir kamu kurum ve kuruluşu ve­ya özel veya tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı taşıyan şahıs veya şirketlere ait minibüs ve otobüs türündeki ticari araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait araçların kendi perso­nelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanımın kapsamına girmez.

AZAMİ AĞIRLIK: Taşıtın güvenle taşıyabileceği azami yükle birlikte ağırlığıdır.

YÜKSÜZ AĞIRLIK: Üzerinde insan veya eşya (yük) bulunmayan ve akaryakıt deposu dolu olan bir aracın taşınması zorunlu alet, edevat ve donatımı ile birlikte toplam ağırlığıdır.

YÜKLÜ AĞIRLIK: Bir taşıtın yüksüz ağırlığı ile taşımakta olduğu sürü­cü, hizmetli yolcu ve eşyanın toplam ağırlığıdır.

DİNGİL AĞIRLIĞI: Araçların karayolu yapıların­dan güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebil­meleri için saptanan dingil ağırlığıdır.