Rockwell sertlik ölçme yöntemi nedir
Rockwell sertlik ölçme yöntemi, belirli bir yük altında, koni ya da küre biçimindeki delici bir cismin ,sertliği ölçülecek malzemeye batma miktarının, malzemenin sertliği hakkında bilgi vermesi esasına dayanan bir sertlik ölçme yöntemidir.
Brinell ve Vickers yöntemlerinden farklı olarak, rockwell sertlik ölçme yönteminde sertlik, yükün iz yüzeyine oranına göre hesaplanmaz.
iz derinliği dikkate alınır.
İz derinliği ve sertlik değeri bir derinlik ölçme aletinden (derinlik saati) okunabilir. Bu yönüyle kısa sürede sertlik ölçümü değerlerine ulaşmak mümkün olup, istendiğinde işlem otomatikleştirilebilir.
rockwell sertlik ölçme yöntemi iyi ve kötü yönleri. Kullanıldığı yerler (Yukarıda)
Kullanılan batıcı ucun türü yöntemin simgesinde belirtilir. Elmas uç kullanıldığında yöntem HRC ve HRA olarak ifade edilir. Çelik bilyede ise HRB ve HRF ifadeleri kullanılır. Bunlar arasındaki fark deney esnasında uygulanan kuvvet değerlerinden kaynaklanmaktadır. Buna göre;
HRC = 1373 NHRA = 490 NHRB = 883 NHRF = 490 N’ dur.
Endüstride daha çok Rockwell C ve B yöntemleri kullanılır.
RC yönteminde elmas koni uç,
RB yönteminde çelik bilye kullanılır.
Rockwell sertlik deneyi nasıl yapılır?
Rockwell Cihazı: Rockwell sertlik değerini ölçmek için kullanılan cihazdır. Batıcı bir ucun, örneğe batma derinliğini belirleyerek sertlik ölçülmesine yarar.
rockwell sertlik deneyi için muayene edilecek yüzeylerin alanı 25 cm²’den fazla olmamalıdır. Yüzeyleri parlatılmış olmalı. Sertlik ölçmeye etki edebilecek derecedeki yüzey pürüzleri ve uygunsuzlukların bulunup bulunmadığı kontrol edilmelidir.
rockwell sertlik deneyi için kullanılan uç, ya çelik bir bilyadır, ya da ucu küresel konik elmastır.
10 kgf.’lik küçük yük uygulanarak bir ilk batırma yapılır. uç malzeme üzerine oturur ve onu yerinde tutar. Siyah rakamlı bölüm üzerinde, ibre sıfıra getirilir. Daha sonra büyük yük (F2)uygulanır. Büyük yük, uygulanan toplam yüktür. Derinlik ölçümü, sadece yük artışından kaynaklanan, derinlik artışına bağlıdır.
Büyük yük uygulandıktan ve kaldırıldıktan sonra, standart işleme göre, küçük yük hala uygulanır durumda iken, ibrenin gösterdiği değer okunur. Batıcı uç olarak çelik bilya kullanıldığı zaman, büyük yükün 60 kgf veya 100 kgf alınması normaldir, fakat gerektiği zaman diğer yükler de kullanılabilir.
Rockwell Sertlik değeri nedir?
Rockwell sertlik değeri, önce küçük bir yük uygulandığında meydana gelen izin, büyük yük uygulandığında oluşan iz derinliğindeki artışla ters orantılı bir sayıdır.
Rockwell Sertlik değerini hesaplama
RC yönteminde: 0,2 mm derinlik = ”0” RC sertliği,
“0”derinlik ise 100 RC sertliği ifade eder.
0,002 mm derinlik = 1 RC
Yapılan ölçüm sonunda, iz derinliği 0,1 mm ise sertlik 50 RC dir. Derinlik 0,02 mm ise cismin sertliği 0,02/0,002 =10 RC 100-10 =90 RC dir.
İz derinliğine ait uzunluk ölçülerinin karşılığı olan Rockwell sertlik değerleri skala üzerinde gösterildiği için sertlik doğrudan doğruya okunur.
Hiçbir Rockwell sertlik değeri, sadece tek bir rakamla ifade edilmez. Muayenenin yapılışında kullanılan ucun tipini ve yükün miktarını mutlaka bir sembolle belirtmek gerekir.
her durumda Küçük yük 10 kgf’dir ve bu küçük yük uygulandıktan sonra kadran ayarlanır.
Gösterge C skalasında sıfırı,
B skalasında 30’u gösterecek duruma getirilir.
Rockwell sertlik deneyi için, herhangi bir skalada, 100 rakamından daha büyük değerler veren malzemede, bilya biçimindeki batıcı uçların kullanılması tavsiye edilmez.
Çünkü bu durumda doğruluk daha azdır ve bilya yassılaşır. 20’den daha küçük veriler oluşturan malzemede, elmas konik uçların kullanılması tavsiye edilmez.
Kullanmaya elverişli en büyük bilya ile ölçme yapmak gerekir. Çünkü batıcı ucun boyutları büyüdükçe, ölçmenin doğruluğu kaybolur.
Batıcı Uçlar:
Rockwell sertlik ölçme yöntemi için kullanılan standart uçlar,
- ucu küresel elmas konik batıcı uç ve
- 1.588 mm (1/16 inç),
- 3.175 mm (1/8 inç),
- 6.35 mm (1/4 inç) ve
- 12.7 mm (1/2 inç) çapında çelik bilyalardır.
Elmas uç, 120 ± 0.5°’lik bir açı oluşturan bir koni ile, tepe noktası 0.2 mm yarıçapında bir küre parçasından ibarettir. Kullanılan çelik bilyaların yüzeyi düzgün olmalıdır. Bilyaların çapı nominal değerden ± 0.0035 mm’den daha farklı olmamalıdır. Ucun çevresi, arada bir büyüteçle kontrol edilmelidir.
Böyle bir kontrol, elmas uçtan ufak bir parçanın koptuğunu ya da kopmadığını, bilya şeklindeki ucun yassılaşmadığını meydana çıkarır. Eğer böyle bir kusur görülürse uç değiştirilmelidir. Batıcı uç üzerinde, toz, kir, gres gibi yabancı maddeler bulunmamalıdır; bu gibi şeyler sonuçlara etki eder.