Pnömatik Silindirlerde Yastıklamanın Amacı
Silindirlerde, özellikle ağır yükleri hareket ettirirken piston, kurs sonlarına hızlı çarpar. Bu da silindirin yataklama ve sızdırmazlık elemanlarına zarar verir ve bağlantı elemanlarında çözülmeye de sebep olabilir. Bunun engellenmesi için yastıklama yapılır.
Bu kesit genelde ayarlanabilirdir. Yastıklama mekanizması kullanmak silindirin arızalarının azalmasına ve performansının artmasını sağlayacaktır. Yastıklama işlemi tüm silindir türlerine uygulanabilir ve çalışma ömürlerini arttırır. Ancak yastıklanmış silindirler diğerlerine göre daha maliyetlidirler.
Pnömatik Silindirlerde Yastıklama Nasıl Yapılır
Silindirlerde yastıklama genellikle şu şekilde yapılır: Piston kurs sonuna yaklaştığında yastıklama muylusu yastıklama keçesi içine girer ve havanın geçişini engeller.
Silindir içinde kalan hava yastıklama vidası üzerinden dışarı atılır. İçerideki hava daha dar bir kesitten çıkmak zorunda kalacağı için kurs sonlarında pistonun yavaşlaması sağlanır. Ayar vidası ile yastıklama ayarı yapılabilir.
Pnömatik Silindir Yastıklama Tipleri
Pnömatik silindirlerde uygulama ihtiyacına göre 4 farklı tipte yastıklama seçeneği mevcuttur:
1. Yastıksız Silindir.
Gövde üzerinde frenleme amaçlı hiçbir özel eleman yoktur ve silindir hiçbir durdurucu etki olmadan çalışır. Strok sonunda darbeli bir çarpma ile birlikte yüksek ses yapar. Bu tip silindirler genellikle küçük çaplı silindirlerdir ve düşük yük ve hızlarda çalışması gereken durumlarda tercih edilebilirler.
2. Darbe Yastıklamalı Silindir.
Özellikle ses seviyesini azaltabilmek maksadıyla piston üzerine darbe yastıklaması sağlayacak olan yastıklama halkaları takılır. Darbe yastıklaması özellikle tek etkili silindirlerde etkin bir yastıklama sağlar. Frenleme mesafesi 0.2 – 2 mm aralığında değişir.
Darbe testlerinde elde edilen gürültü sonuçları, yastıklama halkası kullanılan silindirlerin ses seviyesini 20 30 dBa seviyesinde, mekanik titreşimleri ise 3 – 10 kat azalttığı görülmüştür.
Bu da, makine veya sistemin daha az gerilime maruz kalması, daha uzun ömürlü ve daha düşük işletme maliyetine sahip olması demektir. Operatör veya çalışanlar için daha düşük ses seviyesi, daha konforlu bir ortam ve daha az servis anlamına gelir.
3. Pnömatik yastıklamalı silindir
Daha büyük yükler ve yüksek kinetik enerji seviyelerinde kullanılan silindirlerin gövdesinde kapaklara entegre edilmiş ayarlanabilir pnömatik yastıklama elemanları bulunur. Bu tip silindirlerde etkin yastıklama mesafesi 10 – 30 mm civarındadır.
4. Pnömatik ve darbe yastıklamalı silindir
Günümüzde çeşitli firmalar tarafından imal edilen birçok modern silindir pnömatik ve darbe yastıklaması kombinasyonuyla üretilir. Ayarlanabilir yastıklama ile yavaşlatılan ve etkin frenleme sağlanan yük, strok sonuna geldiğinde kapaklara değil darbe yastıklama halkalarına vurarak tamamen duruş pozisyonuna geçer. Uygun ölçüde bir silindirin kullanılması ve yastıklama ayarının düzgün yapılması durumunda hiçbir metalik darbe sesi duyulmaz.
Alternatif Yastıklama Seçenekleri
Silindirlerin içinde yastıklama yapmak mantıklı çözümlerden biridir. Fakat çok büyük yükler veya yüksek hızlara söz konusuysa, dahili yastıklama yetersiz kalabilir. Bu tip durumlar için geliştirilmiş olan ve endüstriyel uygulamaların çoğunda kullanılan alternatif yastıklama seçenekleri vardır:
- Yaylar, lastik veya plastik tamponlar kullanmak.
- Debi ve hız farkı oluşturarak yastıklama yapmak.
- Pnömatik amortisör kullanmak.
- Hidrolik şok emiciler yardımıyla yastıklama yapmak.
Konuyla İlgili Detaylı Bilimsel Kaynak:
Pnömatik silindirlerde yastıklama dinamiğinin incelenmesi / Necip Çayan