Bu yazımızın konusu pnömatik motorlar olacak. Pnömatik motorların çalışma sistemi. Pnömatik motorların özellikleri ve üstün yönlerine değineceğiz.
Pnömatik motorlar ve çalışma sistemi
Pnömatik sistemlerde basınçlı lıava enerjisini dairesel hareket dönüştüren pnömatik devre elemanlarına pnömatik motorlar denir.
Daha belirgin bir ifade ile; bir pnömatik motorda, basınçlı havanın kinetik enerjisi dönen bir milin kinetik enerjisine dönüştürülür. Çıkış mili motorun çalıştırılacak makineye veya cihaza bağlandığı noktadır.
çalışma prensipleri kompresörün tam tersidir. Kompresör, elektrik enerjisini önce mekanik enerjiye, mekanik enerjiyi de basınç enerjisine dönüştürür. Motor ise bu basınç enerjisiyle mekanik enerji üretir,
Motora giren basınçlı havanın basıncı, motordan elde edilebilecek kuvveti veya çıkış torkunu tayin eder.
Havanın debisi ise, motor hızını belirler. Basınç ve debinin her ikisi birlikte olarak, motor çıkış gücünü tayin eder.
Pnömatik motorların genel yapısı, bazı hidrolik motor ve pompaların yapısına benzer. Ancak, pnömatik motorlar üzerinde yapılan bir takım belli değişiklikler, bunların basınçlı hava ile daha verimli olarak çalışabilmelerini sağlar.
Bir hava kompresörünün sisteme mümkün olduğu kadar fazla miktarda basınçlı hava sevk edebilmesini sağlamak için, hacimsel verimi genellikle çok yüksektir.Bunun nedeni; piston, rotor ve diğer parçaların çok sıkı geçmeli bir yapıda olmaları ve dolayısıyla maksimum çıkış kapasitesi sağlamalarıdır.
Bir motorun mümkün olduğu kadar büyük bir mekanik çıkış gücüne sahip olabilmesini sağlamak için; motorlar mümkün mertebe, daha yüksek mekanik ve toplam verim değerleri amaçlanarak tasarlanır. Yani, motor büyük miktarda iş veya tork sağlayabilir; fakat bu da daha fazla miktarda hava kullanılmasına mal olur.
Pnömatik Motorların Özellikleri
- Devir sayıları çok yüksektir. (500.000 devir/dakikaya kadar çıkabilir.
- Hız ayarı sınırsızdır
- Dönüş yönü hareket devam ederken değiştirilebilir
- Ucuz ve bakımları kolaydır
- Her türlü ortamda kolaylıkla kullanılabilir. (tozlu, kirli, nemli, sıcak, soğuk, titreşimli) Fazla yüklenildiklerinde yavaşlar yada durur
- Boyutları küçük ve hafiftir
- Değişik konumlarda çalışabilirler.
Pnömatik motorlar küçük devirlerde yüksek döndürme momenti sağlarlar. Pnömatik motorlardan elde edilen devir sayısı arttıkça döndürme momenti azalır. Bundan dolayı yüksek devirlerde büyük kuvvetler karşısında durabilirler. Pnömatik motorların aşırı yükler karşısında durması veya geriye dönmesi motora hiçbir zarar vermez.
Bu da pnömatik motorların endüstriyel alanda daha çok kullanılmasını sağlamıştır. çok küçük boyutlardaki pnömatik motorlarda çok yüksek devirlerin elde edilmesi pnömatik motorların tıp alanında ve dişçilikte kullanılmasını sağlamıştır. Dişçilikte 400.000 dv/dak. ile çalışan kurşun kalem büyüklüğünde pnömatik motorlar kullanılmaktadır.(yukarıdaki resim)
Pnömatik motorların üstünlükleri
Pnömatik motorların devir sayıları çok yüksektir (max 500.000 dev/dak).
Yapıları küçük, hafif ve az yer kaplarlar.
Yön değiştirme kolaylığı vardır. Dönüş yönü hareket devam ederken anında değiştirilebilir.
Bakımları kolay yapılır.
Pnömatik motorlar aşırı ve anî yüklenmelere karşı güvenlidirler.Fazla yüklenildikleriııde sadece yavaşlar ya da dururlar.
pnömatik motorlar her türlü ortamda rahatlıkla kullanılabilir. (kirli, tozlu, nemli, yanıcı)Hava şartlarından etkilenmezler.
Devre elemanları ucuzdur.
Değişik konumlarda çalışabilir.
Bu saydıklarımız Pnömatik motorların üstünlükleridir.
Pnömatik motorun pnömatik devrede yön kontrol valfi ile birlikte kullanılması. Bu şekilde pnömatik motorun her iki yönde de dönmesi sağlanır. (yukarıdaki resim)