Makine teknolojisi araç bakım ve onarım bölümündeki bu yazı, motordan gelen vuruntu sesi hangi sebeplerden kaynaklanır. Motordan gelen vuruntu seslerine göre arıza teşhis ve tespiti hakkında olacak.
Motordan Gelen Vuruntu Sesi ve Anlamları
Motordan gelen sesler ile arıza tespiti için steteskop ve dinleme çubuğu kullanmak daha profesyonel çalışma imkanı verecektir.
Krank vuruntusu olarak adlandırılan sesler genel olarak tok ve ağır metalik vuruntulardır ve motorun devir ve yükü arttıkça frekansları da artar. Yahutta bunlar ancak motorun çok düşük devirlerde düzensiz olarak çalışması sırasında daha iyi işitilebilirler.
En çok karşılaşılan ve fazla yatak boşluğunun sebep olduğu vuruntu sesi motor ağır yük altında çalışırken, motor harekete geçirilirken, kapış sırasında veya 60 km’nin üzerindeki hızlarda daha çok duyulur. Eğer sadece bir veya iki krank muylusunda fazla boşluk varsa motordaki vuruntu sesi daha seyrek ve daha zayıftır. Genel olarak bujiler sıra ile kısa devre edilmekle fazla boşluklu yatağın yeri aşağı yukarı tesbit edilebilir.
Motordan gelen vuruntu sesi Piston kolu yatağından kaynaklı olabilir
Kol yatağı sesleri genellikle hafif bir vuruş veya takırtıdır ve sesin şiddeti ana yatak vuruntularından çok daha zayıftır. Ses, motor hafif yük altında ve yaklaşık olarak 40 km/s hız dolaylarında çalışırken en iyi şekilde duyulur.
Motor hızı arttıkça ses daha da kuvvetlenir. Kol yatağı vuruntularının yerini bulmanın en iyi yolu bujileri sırayla ve birer birer kısa devre etmektir. Genel olarak, buji kısa devre edilince ses tamamen kaybolmaz, fakat çok azalır.
Motordan gelen vuruntu sesi Pistonlardan kaynaklı olabilir
En çok karşılaşılan piston sesi, pistonun ÜÖN’dan geçerken yan basıncın etkisi ile bir dayanma yüzeyinden ayrılıp diğer dayanma yüzeyine yaslanırken çıkardığı çarpma sesidir.
Pistonlardan kaynaklı vuruntu sesleri
Her ne kadar bazı motorlarda pistonun çıkardığı ses bir şıkırtı şeklinde olursa da genel olarak bu ses boş, boğuk, çan sesi gibidir. Motor soğukken duyulan ve ısınınca kaybolan hafif piston sesleri herhangi bir düzeltmeyi gerektirmez.
Sekman sesleri, genel olarak bir şıkırtı veya kapış sırasında keskin bir çatırtı sesi şeklinde duyulur.
Motorda segman aşınması sesi. Dinlemek için PLAY simgesine tıklayın (yukarıda)
Segman seslerinin yerini bulmak için bujileri birer birer kısa devre edin. Bujilerin kısa devre edilmesi diğer motor seslerini de etkileyeceğinden sonuç şaşırtıcı olabilir. Piston vuruntu sesini daha iyi bir şekilde tespit edebilmek için otomobili yolda alçak hızla ve hafif yük altında sürün. Genel olarak hız ve yük arttırıldıkça seste artar. Piston-silindir boşluğu çok fazla olan bazı motorlarda 50-80 km/s hızlarda, sabit hızla giderken pistonlarda bir takırtı sesi duyulur.
Piston ve segman seslerini kısa bir süre durdurmak için her silindire buji deliğinden 30-40 gram kadar çok kalın motor yağı koyun. Kontak kapalı iken motoru marşla bir kaç kere çevirerek yağın pistonla silindir arasına yayılmasını sağlayın. Sonra bujileri takıp motoru çalıştırın ve motordaki vuruntu sesinin hala gelip gelmediğine bakın.
İlgili Konular:
BKNZ: Segman Nedir. Ne işe yarar?
Motorda Segman aşınması
Motordan gelen vuruntu sesi Piston pimi kaynaklı olabilir
En çok rastlanan pim sesi, piston pimi boşluğunun fazla oluşu yüzünden meydana gelen sestir. Bu fazla boşluk genel olarak, motor rölantide çalışırken en iyi şekilde duyulan keskin, metalik, çift vuruşlu bir sestir. Bununla beraber, bazı motorlarda bu ses 40-60 km/s hızlarda çok daha iyi duyulur.
Biyel yatağı ile piston yuvasının birbirine çarpmasından çıkan sesi tanımak zordur ve çoğunlukla supap iticisi sesi ile karıştırılabilir.
Piston pimi seslerini araştırmak için motoru rölantide çalıştırın. Çoğu zaman pimin çıkardığı, çift vuruşlu, keskin madeni ses, piminde boşluk olan silindirin bujisi kısa devre edilince daha açık şekilde duyulur. Avans azaltılınca genel olarak seste azalır. Eğer bütün piston pimlerinde boşluk varsa motorda madeni bir çatırtı sesi duyulur ve bu ses herhangi bir bujiyi kısa devre ettirmekle giderilemez.
Motordan gelen vuruntu sesi subap mekanizması kaynaklı olabilir
Supap mekanizması düzenli aralıklarla meydana gelen kendine özgü bir şıkırtı sesi yapar. Subaplar krankın yarı hızında çalıştıklarından, subap mekanizmalarının çıkardığı seslerin frekansı, diğer motor parçalarının çıkardığı seslerin frekansından daha alçaktır.
Supap sesinin fazla boşluktan dolayı olup olmadığını anlamak için supap sapı ile külbütör veya itecek arasına uygun kalınlıkta bir sentil sokun. Eğer ses kesilirse supap aralığı fazladır ve ayarlanması gerekir. Supap aralığını hiçbir zaman fabrikanın verdiği değerden küçük yapmayın. Aksi halde subap yanar.
Tutukluk yapan bir subap, aralık ayarı fazla olan subaptaki gibi bir şıkırtı sesi yapar ve bu ses yol şartlarına göre gider ya da gelir.
Tutukluk yapan bir supap otomobili bir süre ağır yük altında çalıştırıp motoru iyice ısıttıktan sonra çabucak rölantiye bırakarak teşhis edilebilir. Eğer tutukluk yapan bir sübap varsa motordan gelen şıkırtı sesi daha kuvvetlenir ve motor normal sıcaklığına doğru soğudukça ses gittikçe azalır ve arasıra kaybolur. motordan gelen vuruntu sesi ile beraber motorun teklemesi yüzünden ritmik bir sarsıntı da olur. Şıkırtı sesi kaybolunca sarsıntı da durur ve sübap yerine oturmaya başlayınca motorun çalışması da düzgünleşir.
Ses yapan hidrolik iteceği bulmak için sırayla supap yayı tablalarına parmağınızı değdirin. Eğer itecek iyi çalışmıyorsa subap yerine oturduğu zaman parmağınızda belirli bir vuruntu hissedersiniz.
Eksantrik dişlisindeki boşluktan kaynaklı vuruntu sesi
Eksantrik dişlisinde boşluk varsa motor rölantide çalışırken keskin bir takırtı sesi duyulur ve rölanti düzgün değildir. Bunu anlamak için bir veya iki bujiyi kısa devre ederek motorun rölantide çalışmasını kabalaştırın.
İLGİLİ KONU BKNZ: Eksantrik mil arızaları
Avans vuruntusu
Erken ateşleme veya avans vuruntusu, çınlayan bir madenî ses meydana getirir. Bu ses genel olarak, motor ağır yük altında çalışırken, âni kapışlarda veya motor fazla ısınınca meydana gelir.
Erken ateşleme yanma odasında akkor haline gelmiş bir karbon veya maden parçasının sıkıştırma zamanında karışımı vaktinden önce ateşlemesinin sonucudur. Bu durumda piston uygun olmayan zamanda çok yüksek bir basınca maruz kalır ve piston, piston kolu ve yatak titreşim yaparak “avans vuruntusu” denilen sesi meydana getirir
Detonasyon, çoğunlukla düşük oktanlı yakıt kullanıldığında oluşan bir durumdur. Bu yakıt çok hızlı yanar ve piston üzerindeki basınç aniden ve anormal şekilde yükselir.
İlgili konu BKNZ: Pistona etki eden kuvvetler
Alternatör ve su pompası kaynaklı vuruntu sesi
Alternatör ve su pompası gibi yardımcı kısımlardaki sesler kısa bir süre için kayışı çıkararak kontrol edilebilir. Eğer ses devam ederse sesi yapan alternatör veya su pompası değildir.
BKNZ: Alternatör (Şarj dinamosu) Arızaları
Motordaki vuruntu seslerini yapan arızaları arama listesi
Motordan gelen vuruntu sesi ile Arıza teşhis noktaları ve sebepleri :
Krank vuruntusu
Yatak boşluğu fazladır.
Krank gezintisi (eksenel boşluk) fazladır.
Muylular ovalleşmiş.
Krank eğilmiş ya da krank kolu kırık olabilir.
Yataklar eksenden kaçık olabilir.
Bir ana yatağa az yağ geliyor olabilir.
Yağ basıncı düşük ya da yağ çok fazla incelmiş olabilir.
Volan gevşektir.
Piston kolu yatağı vuruntuları
Yatak boşluğu fazla.
Muylular ovalleşmiş.
Piston kolları yanlış takılmış.
Biyel kepi cıvatasının başı dönük takılmış,eksantrik mile çarpıyor.
Yataklara az yağ geliyor.
Yağ basıncı düşük ya da yağ çok fazla incelmiş olabilir.
Piston sesleri
Piston eteği çökmüş
Pistonla silindir arasındaki boşluk fazla
Silindirler ovalleşmiş veya konikleşmiş
Piston pimi çok sıkı
Piston kolu yanlış takılmış
Piston veya segmanlar silindirin üst kısmındaki sete çarpıyorlar.
Piston silindirin üst kısmındaki karbon birikintisine çarpıyor.
Piston silindir kapak contasına çarpıyor.
Segman kırık.
Segmanla yuvası arasındaki yan boşluğu fazla.
Pim deliği pistona dik değil.
Segman setleri fazla tornalanmış
Piston pimi sesleri
Pimle burç arasında boşluk fazla.
Piston pimi ^tespit cıvatası gevşek.
Piston pimi silindir cidarına sürtünüyor.
Biyel ayağı pim yuvasına sürtünüyor.
Pim çok sıkı olduğundan piston silindir cidarına çarpıyor.
Avans vuruntusu
Düşük oktanlı yakıt.
Fazla karbon birikintisi.
Avans fazla.
Karışım çok fakir.
Otomatik avans yayları çok zayıf.
Manifold ısı kontrol supabı kapalı durumda sıkışmış.
Buji porseleni yanık.
Yanma odasında madenî keskin kenarlar var.
Silindir kapak contası yanma odasına çıkıntı yapıyor.
Supaplar çok ısınıyor.
Soğutma suyu sıcaklığı fazla.
Vantilatör kayışı gevşek
Supap mekanizması sesleri
Supap sapı ile külbütör arasındaki boşluk fazla
Supap tutukluk yapıyor
Supap iteceği İle blok arasında boşluk fazla
İteceğin altı çizilmiş veya kırılmış.
İtecek ayar vidasının veya külbütörün supabı iten yüzeyi oyulmuş.
Supap yayı zayıf veya kırık.
Supap yayı ters takılmış.
Supap başı eğrilmiş.
Supap yuvası ve kılavuz ayni merkezde değil.
Supap sapı ile kılavuz arasında boşluk fazla.
Supap sapının ucu düz taşlanmamış.
Külbütör ara yayları zayıf.
Eksantrik dişlisi gevşek