Ölçme kontrol kategorisindeki bu yazımızın konusu Mikrometre olacak. Mikrometre ne için kullanılır. Mikrometrenin kısımları, mikrometre çeşitleri ve mikrometrelerin bakımı gibi detaylara değineceğimiz mikrometreler hakkında bilgi sayfasında sizlerle birlikteyiz.
Mikrometreler
Mikrometre nedir? Mikrometre: 0,01 ve 0,001 mm ve 0,001’’ ve 0,0001’’ hassasiyetinde ölçme yapan vidalı ölçü aletidir.
Teknoloji geliştikçe yapılan işlerin hassasiyetleri de artmaktadır. Kumpasların ölçüm hassasiyetlerinin yetmediği işler için daha hassas ve daha sağlıklı ölçme yapabilmek maksadıyla mikrometreler kullanılmaktadır.
Yaygın olarak kullanılan mikrometre aralıkları 0 – 25 mm, 25 – 50 mm, 50 – 75 mm, 75 – 100 mm dir
Mikrometrenin kısımları
Mikrometre ile ölçme yapabilmek için önce mikrometrenin kısımlarını tanımalıyız. Mikrometrenin kısımlarına değinmeden ölçmenin nasıl yapıldığını anlatmak, arabanın kısımlarını tanımadan araba kullanmaya benzeyecektir.
Mikrometreyle ölçüm yapacağımız parçayı sabit ağız ve hareketli ağız arasına yerleştiririz. Ölçümü yapılacak olan parça mikrometrenin çeneleri (Sabit ve hareketli ağız) arasına yerleştirilir ve Sürtünmeli hareket vidası (cırcır) çevirilerek parça çeneler arasına sıkıştırılır.
Duy üzerinden milimetrik değerler okunurken tambur üzerindeki bölüntülerden ise daha hassas ölçümler yapılır.
Mikrometre kullanımı hakkında önemli not: Mikrometrenin kısımları yeterince tanınmazsa ölçümlerde hata yapılabilir veya mikrometreye zarar verilebilir. Örneğin ölçülecek parçayı çeneler arasına sıkıştırırken tamburu değil, sürtünmeli hareket vidasını (cırcır) kullanmak gerekir.
Cırcır yayı yaklaşık 200-250 gr baskı kuvveti uygulandığından mikrometreyi kim kullanırsa kullansın baskı hep aynı kalacaktır. Bunun sonucunda da baskıdan dolayı yapılacak hatanın önüne geçilmiş olunacaktır.
Ayrıca tamburdan sıkma yapıldığında bu hassas ölçüm aletinin mekanizmasına zarar verebiliriz. Mikrometrenin çalışma ömrünü azaltmamak ve ölçme hatalarının önüne geçmek için bu noktaya dikkat edilmelidir.
Yaptığımız ölçümü sabitleyip, sözgelimi ölçümden sonra ölçüm sonucunu çalışma arkadaşımıza göstermek istiyorsak tespit mandalı vasıtasıyla çeneleri sabitleriz. Böylece ölçüm çeneleri isteğimiz dışında hareket etmemiş olur. Bu mandal, özellikle mikrometrelerin okunması eğitimlerinde eğiticilerin işlerine yarar. belirli bir ölçüyü sabitleyip öğrenciler arasında mikrometreyi dolaştırarak ölçüm sonucunu okutmak isteyen eğitimci, tespit mandalını sıkar ve daha sonra mikrometreyi öğrenciye uzatır. Böylece öğrenci mikrometreyi tamburdan kavrayıp eline alsa bile ölçüm değişmemiş olur.
Mikrometrelerin çeşitleri
Mikrometreler kullanım amaçlarına göre çeşitlenirler. Yaygın olarak kullanılanları, İç çap mikrometresi, dış çap mikrometresi, derinlik mikrometresi ve vida mikrometresidir.
Yukarıdaki resimde, seri üretimlerde kullanılan v yataklı bir model görüyoruz. Üç dayanaklı olan bu tip, Merkezi belli olmayan üç ağızlı özel kesici takımların çaplarının ölçülmesinde kullanılır. 0,093”-1,000” arasında 0,0001” hassasiyetindedir.
Seri üretimlerde kullanılmak üzere ayaklı mikrometreler de geliştirilmiştir.(yukarıda)
Özel amaçlarla geliştirilen bir takım mikrometreler de mevcuttur. Yukarıda özel amaçlı mikrometre çeşitlerinden birkaçını görüyoruz.
Derinlik mikrometreleri, kademeli deliklerin ve kör deliklerin miktarlarının ölçülmelerinde kullanılırlar. 0,001” hassasiyetindedirler.
Vida mikrometreleri, 0-1” arası 0,001” hassasiyetindedir. Hassas imal edilmesi gereken vidaların çaplarının ve çok dar oyukların ölçülmesinde kullanılırlar.
Mikrometrelerin çeşitlerinden olan data kablolu mikrometreler, ölçüm sonuçlarının bilgisayar yazılımına kusursuz aktarımıyla işlemlerin hızlandırılmasını sağlar. Son dönemde data kablolu mikrometreler, arge işlemlerinde 3d parça tasarımı ve modellemede kullanılmaktadır. Usb girişli modelleri olduğu gibi wireless olanları da mevcuttur.
Yukarıdaki resimde ise iç kanalların ölçümünde kullanılan bir dijital mikrometre ve kullanılışı verilmiştir. Görüldüğü gibi mikrometre çeşitleri endüstrinin ihtiyacına göre oldukça fazladır.
Bıçak ağızlı mikrometreler, derinliği az olan ve dar şekilli parçaların ölçümünde kullanılırlar. 0-4” arası 0,001” hassasiyetindedirler. Ağız incelikleri 0,30” ve ¼” derinliğindedir.
Mikrometrenin bakımı
Mikrometrelerin bakımı ve korunması için öncelikle sert zeminlerden, aşındırıcılardan uzak, yumuşak zeminlerde, mümkünse güderi üzerinde bulundurulmalı ve temiz tutulmalıdır. Zaman zaman 10 numara ince yağ ile yağlanmalıdır. özellikle mastarları itina ile saklanmalıdır.
Kullanım sonucunda mikrometrelerde ayar bozukluğu meydana gelmişse mastarlarla ayar edilmelidir. Mastar mikrometre ayakları arasında iken mikrometrede sapma tespit edilir. Bu sapma kadar iç tambur özel anahtarı ile çevrilir. Böylece iç tambur yatay çizgisi dış tambur sıfırı karşılaştırılmış olur. Mastar, mikrometre ayakları arasında dik durmalıdır.
Bu yazımızın içeriği, mikrometreler hakkında bilgi edinmek isteyenlere yönelikti. Mikrometre nedir. Mikrometre ne amaçla kullanılır? Mikrometre çeşitleri nelerdir. Mikrometrenin kısımları nelerdir gibi sorulara cevap vermeye çalıştık. Ölçüm hassasiyetlerine göre mikrometre çeşitlerine, mikrometre okuma konusundaki diğer yazılarımızda yer vereceğiz. Faydalı olması dileklerimizle.
Çok güzel ,böyle faydalı bilgiler ile kolay anlaşılabilir anlatımınız yaptığınız uğraş ve emeğiniz için çok teşekkür ediyorum umarım bir çok kişi bundan fayda sağlıyacaktır.