Makine Eğitimi Frezeleme kategorisindeki bu yazımızın konusu üniversal freze tezgahında küçük adımlı helisel kanalların açılması olacak. Küçük adımlı helis olukların açılmasının nasıl yapılacağını anlatacağız ve gereken hesaplamaları vereceğiz.
Küçük adımlı helisel kanalların açılması
Divizörün sonsuz vidası çarktan kurtarılır ve iş parçası divizöre bağlanır. Frezenin tabla miline Z dişlisi, divizörün kuyruk malafasına da Z1 dişlisi takılarak tabla milinin döndürülmesi ile tabla üzerindeki iş parçası ilerleme hareketi. Z ve Z1 dişlileri yardımı ile de ekseni etrafında dönme hareketi alır. İş parçasının bir devirde aldığı yol, helis adımı kadar olur.
küçük adımlı helisel olukların açılması işleminde şekildeki harflerin anlamları:
H = Helis adımı.
H1 = Tabla mili adımı.
Z = çeviren dişli çark (Tabla miline takılır).
Z1 = çevrilen dişli çark (Divizörün kuyruk malafasına takılır).
Küçük adımlı helisel kanalları açmak için Z ve Z1 dişlilerinin bulunması
Z ve Z1 (Çeviren ve Çevrilen) dişlilerinin bulunması örneği
Tabla adımı 8 mm. olan bir freze tezgahında 12 mm adımlı bir helisel kanal açılacaktır, çarklar ne olmalıdır?
Helisel kanal doğrultusunu, freze çakısı yanaklarına paralel duruma getirme :
— Helis ayar açısı 45°den küçük olduğu zaman freze çakısı malafaya veya üniversel başlığa bağlanır. Tabla, çalışanın yüzü tezgâha dönük iken sağ helisler için sol el ile, sol helisler İçin de sağ el ile itilerek çevrilmelidir.
— Aynı açı kadar üniversal başlığı çevirmekle de helis kanalın doğrultusu, freze çakısı doğrultusuna getirilebilir.
Küçük adımlı helisel kanalları açmada işin dönme yönü :
Frezeci, tablayı kendi tarafına çekerken divizörün dönme yönü; sağ helis için saat ibresinin aksi yönünde, sol helis için de saat ibresi yönünde olmalıdır.
Herhangi bir helis yönünün sağ veya sol olduğu şöyle tayin edilir: Helis, saat ibresi dönüş yönünde sarılıyorsa Sağ Helis, tersi ise Sol Helis adını alır.
Frezede vida açma
Freze tezgahlarında, vida profiline uygun freze çakısı bulunan her vida, seri olarak açılabilir.
Torna tezgahlarında sık sık kalem bileme ve bunun sonucu her bağlamada hata yapma olasılığı fazla olabileceğinden, freze tezgahlarında vida çekme çok daha hassas ve ekonomik olur.
Geniş adımlı ve vida yüzeyinde eğim açısı olmayan, örneğin kare vidalarda, helis kanalın üst genişliği aslından büyük olacağı için profil bozuk çıkar. Bu gibi durumlarda hatayı azaltmak için, freze çakısının çapı küçük alınmalı veya parmak freze kullanılmalıdır.
Boyu kısa olan vidalar freze tezgahlarında çok seri olarak yapılabilir. Bunlar açılırken iş parçası divizöre, özel freze çakısı da üniversal başlığa bağlanır. Freze çakısı tarak şeklindedir ve dişlerin helis açısı sıfırdır. Yani tarağın dişleri halka şeklindedir. Diş sırtları eksantrik olarak boşaltılmıştır. Vidanın açılmasında, iş parçası bir tam devir yapınca, tabla vida adımı kadar ilerlemiş ve bütün çevreye diş açılmış olur.