Kamalar ve Kama Çeşitleri

Kama: Dişli çark, kasnak, kavrama gibi makina elamanlarını millerle sökülebilir şekilde birleştirmeye yarayan elemanlardır.

Makina parçalarından mile, mildeki döner hareketin makinalara iletilmesinde aracı olurlar. Sökülüp takılabilirliği sağlayıp aynı zamanda bağlantı temin eden elemanlardır.

Torna ve freze gibi iş tezgahlarında kullanılan çevirme kolu (volan) da kamalı birleştirmelere örnektir. (yukarıda)

Kamalı birleştirmelerde Kasnak, volan, dişli gibi makine parçalarının göbeklerine kama kanalı açılır. Aynı şekilde birleştirmek istediğimiz milin üzerine de kama kanalı açılır. (Yukarıda)

Mil kasnağın göbeğine geçirilir ve kama kanalına kama denilen parça yerleştirilir. Bu tip birleştirme ile hem istendiği zaman sökülebilir bir birleştirme sağlanır. Hem de yük iletimi esnasında mile gelen kuvvetleri kamanın karşılaması sağlanarak. Zaman içinde kırılacaksa kama kırılsın, mile ya da kasnağa zarar gelmesin istenir.

kamalı birleştirme teknik gösterimi — Kamalı birleştirmelerin teknik resimde gösterimi (yukarıda)

Kama çeşitleri

Kama çeşitlerini şu şekilde gösterebiliriz:

Enine çalışan kamalar
- Tek eğimli enine kamalar
- Çift eğimli enine kamalar
Boyuna çalışan kamalar
- Eğimli (sıkıştırılabilen) kamalar
- Eğimsiz kamalar (Uygu kamaları)
- Yarım ay kamalar
- Teğet Kamalar
- Kamalı miller

Enine çalışan kamalar: TS. 147/12

Mil eksenlerine dik konumda takılan kamalardır. Bu kamalar parçaları birleştirmeden çok, enine gelen kuvvetleri karşılama ve ayar iş lemleri için kullanılırlar. Ayrıca sık sık sökülüp, takılması gereken yerlerde de kullanılır.

Enine kamalarda kamanın eğimi çalışma şartlarına bağlı olarak değişiklik gösterir.

Sık sık çözülmesi gerekmeyen yerlerde (ayar kamalarında) 1/50……1/100, kendiliğinden çözülmemesi gereken yerlerde 1/15………1/20 alınır.

Bu tür kamalarda çekme dayanımı 60 N/mm2 olan sade karbonlu çelikler kullanılır.

Enine kama ve buna bağlı ölçülerin değeri:

d = Mil çapı
s = Kama kalınlığı = l/4d ilâ l/3d
h = Kama yüksekliği = d ilâ l,25d
hı= Kama dayanma yüksekliği 2/3d ilâ 3/4d alınır.

Enine çalışan kamaların şekli ve montajı soldaki şekil montaj, ortadaki tek eğimli ,sağdaki çift eğimli kama

Boyuna çalışan kamalar

Boyuna kamalar mil eksenine paralel olarak çalışan kamalardır. Uygu kamaları (eğimsiz kamalar), Eğimli (sıkıştırılabilen) kamalar ve yarım ay kamalar olmak üzere üç çeşittir.

Boyuna kamalar genellikle sade karbonlu çeliklerden (ç 1060), istek üzerine de ıslah çeliğinden ve sementasyon çeliğinden yapılırlar. Piyasada kama çeliği adı altında satılırlar.

Kama çeliklerinin 25 mm’ ye kadar olanlarının çekme dayanımları 50 N/mm2, 25 mm’ den yukarı olanların çekme dayanımları 60 N/mm2 dir. Kama çelikleri düz, parlak ve hassas ölçülü olarak kare dikdörtgen ve yatık dikdörtgen şeklinde imâl edilirler

Boyuna kamalar kanal freze ve parmak freze çakıları ile açılır.

Genellikle şekillerine göre adlandırılırlar. Eğimli ve eğimsiz olmak üzere iki grupta incelenir.

Eğimli (sıkıştırılabilen) kamalar

Eğimli kamalarda kamanın üst yüzeylerine ve göbeğe açılan kanala 1 : 100 eğim verilir. Bu eğim mil ile göbeği gerdirerek sıkma işlemi yaparlar. Bunları 4 tipte inceleyebiliriz;

Eğimli düz ve yassı kamalar TS 147/1, TS 147/2
Eğimli düz oyuklu kamalar TS 147/3
Eğimli düz çakma kamalar TS 147/4, 147/5, 147/6
Eğimli teğet kamalar TS 147/7

Eğimli Kamaların Ölçülendirilmesi

Eğimli düz kamaların Mil kanalının ölçülendirilmesinde mil çapının yanı sıra kanal genişliği ve derinlik ölçüsü belirtilmelidir.

Göbek kanalının ölçülendirilmesinde göbek çapının yanı sıra kanal genişliği ölçüsü ve kanal derinlik ölçüsü belirtilmeli ve kanalın üst kısmına eğim değerini belirten eğim işareti ile birlikte 1:100 eğim değeri yazılmalıdır.

Mil ve göbek kanallarının ölçülendirilmesinde belirtilen ölçüler TS 147’ den seçilerek konulmalıdır. Eğimli düz kamalar montaj resimler üzerinde sembollerle gösterilebilir. b= 18mm h=11mm L= 80mm olan A tipindeki bir eğimli düz kamanın sembollerle gösterilmesi Kama A 18 x 11 x 80 TS 147/1 şeklinde gösterilir.

Aşağıdaki şekilde, Eğimli düz (yassı) kamanın takılmış durumdaki montaj resmi görülmektedir. Mil ve göbek üzerindeki kanal ölçüleri aynı eğimsiz paralel yüzeyli kamalar gibidir. b=16mm h= 7mm l= 80mm ölçülerindeki eğimli düz yassı kamanın sembollerle gösterilmesi “Kama 16 x7 x 80 TS 147/2’’ şeklindedir.

eğimli kamaların gösterilmesi kama gösterim standardı

Aşağıdaki şekilde ise eğimli düz çakma kamanın takılmış durumdaki montaj resmi verilmiştir. Eğimli düz çakma kama küt burunlu eğimli bir kama çeşididir. Eğimli düz yassı çakma kama milin düzgünleştirilmiş yüzüne çakılarak oturtulan kama çeşididir. Eğimli düz yassı çakma kamaların mil ve göbekteki kanallarının ölçülendirilmesi de aynı eğimsiz paralel yüzeyli kamalarda olduğu gibidir.

eğimli çakma kama burunlu kama ve montajı

Eğimsiz kamalar (Uygu kamaları) TS 147/2

Uygu kamaları Yan yüzeylerine gelen kuvvetleri iletmeye ve karşılamaya yararlar. Alıştırma ve kayma kamaları olarak görev görürler. Kama üst yüzeyi ile göbek arasında boşluk bulunur. Mil kanalı üzerine sıkıca alıştırılır.

Yarım ay kama TS 147/10

Yarım ay biçiminde olup, mil üzerine açılan yarım ay biçimindeki kanala yerleştirilir. Kama kanalları özel (T) freze bıçakları ile açılır.

Makina yapımında, takım tezgahlarında, pompaların millerinde çok kullanılan kama tipidir. çekme dayanımı 50 kg/mm2 olan çeliklerden yapılırlar.

yarım ay kamalı birleştirme kasnak teknik resmi

Yarım ay kamalı birleştirme teknik Resmi mil kasnak montaj
Autocad dwg indir / Alternatif link

Yarım ay kamanın mil kanalının ölçülendirilmesinde mil çapının yanı sıra kanalın b genişliği, ayrıca t1 ölçüsü d1-t1 ölçüsü ve d2 ölçüsü belirtilmelidir. Göbek kanalının ölçülendirilmesinde göbek çapının yanı sıra kanal genişliği b ayrıca t2 ölçüsü ve d1-t2 ölçüleri belirtilmelidir.

b= 10mm h=13mm ölçülerindeki bir yarım ay kamanın sembollerle gösterilmesi

‘‘Kama 8 x 11 TS 147/12 şeklindedir.’’

yarım ay kama kasnak mil montajı teknik resim

Kasnak mil yarım ay kama somun rondela çizimi
Autocad dwg dosyası İNDİR / alternatif link

Teğet kamalar

Büyük güçlerin iletiminde kullanılır. 60 mm den büyük’ çaplı mil ve göbek bağlantılarında, çok büyük döndürme momentlerinin olduğu yerlerde, darbeli kuvvetlerde vb yerlerde kullanılır.

Teğet kamaların eğimi 1: 100 olup, montaj esnasında 120° kaçık kama çifti kullanılır. Eğer bir zorluk ile karşılaşılırsa kamalar arasındaki kaçıklık 180° alınabilir.

Kamalı miller 147/14-18

Büyük momentlerin, büyük güçlerin iletilmesinde, motorlu taşıtlarda, fazla zorlanan hız kutularında… vb yerlerde kullanılırlar. Mil ekseni doğrultusunda hareket ederek çalışırlar.